Những loài khủng long ăn thịt thời cổ đại nguyên thủy luôn là một trong những đối tượng được các nhà khoa học của giới cổ sinh vật học cũng như nhiều độc giả tò mò. Trong đó, loài Khủng long trọng sam Baryonyx được rất nhiều người tìm hiểu và có nhiều thắc mắc vì chúng là loài thú ăn thịt được xem là khéo léo và nguy hiểm nhất trong thế giới cổ đại.

Chi tiết phân loại Khủng long trọng sam Baryonyx

• Phân loại: Bộ Khủng long hông thằn lằn, nhóm Khủng long chân thú, họ Đại long xương gai.
• Phân loại khoa học: Chordata, Reptilia, Dinosauria, Saurischia, Theropoda, Spinosauridae, Baryonychinae.
• Đại diện loài: Baryonyx walkeri.
• Phát hiện và đặt tên bởi: Alan J. Charig & Angela C. Milner (1986).
• Ý nghĩa tên: “Baryonyx” là cái tên được đặt theo tiếng Hy Lạp cổ, trong đó “bary” có nghĩa là “nặng” còn “onyx” có nghĩa là “móng vuốt”, trong tên Hán – Việt được dịch là “trọng sam”.

Đặc điểm cơ bản của Khủng long trọng sam Baryonyx

• Thời kỳ tồn tại:  Đầu kỷ Creta, khoảng 125 triệu năm trước.
• Môi trường sống: Sống trong môi trường sống trên cạn.
• Hóa thạch: Các nhà khảo cổ tìm thấy hóa thạch còn lại của khá nhiều các cá thể.
• Nơi phát hiện: Phần lớn các mẫu vật được phát hiện trong hệ tầng đất sét Weald ở Surrey, Anh, Tây Ban Nha và hệ tầng Papo Seco, Bồ Đào Nha. Hiện nay việc tìm kiếm vẫn đang được tiếp tục tiến hành ở Bắc Phi theo phỏng đoán của các nhà cổ sinh vật học về môi trường sinh sống của chúng.
• Chế độ ăn uống: Ăn thịt.
• Chế độ sinh sản: Đẻ trứng.
• Kích thước cơ thể: Khủng long trọng sam Baryonyx cao gần 3m, dài khoảng từ 9 đến 10m và nặng khoảng từ 1700 đến 2700 kg. Tuy nhiên, phân tích xương cho thấy các mẫu vật chưa trưởng thành hoàn toàn, do đó, nhiều khả năng Khủng long trọng sam Baryonyx còn có kích thước lớn hơn nhiều khi trưởng thành.
• Đặc điểm di chuyển: Di chuyển bằng 2 chi sau.
• Đặc điểm cơ thể nổi bật: Có phần mõm dài với phần hàm khá giống với loài cá sấu Ấn Độ.

Hành trình khám phá và những mô tả đầu tiên

– Khai quật mẫu hóa thạch đầu tiên:

Vào tháng 1 năm 1983, nhà sưu tập hóa thạch nghiệp dư người Anh William J. Walker đã tìm thấy một tảng đá trong đó anh ta phát hiện ra một móng vuốt lớn tại hố đất sét trong hệ tầng đất sét Weald gần Ockley ở Surrey, Anh. Sau khi trở về nhà và ghép những gì tìm được lại với nhau, ông nhận ra đầu móng vuốt bị mất. Walker trở lại cùng một vị trí và tiếp tục tìm kiếm.

Vài tuần sau đó ông tìm thấy phần móng vuốt còn thiếu của mẫu hóa thạch và cũng phát hiện ra một số mẩu xương khác, trong đó có một phần của xương sườn. Con rể của Walker sau đó đã mang móng vuốt đến Bảo tàng Lịch sử Tự nhiên London để hai nhà cổ sinh vật học người Anh Alan J. Charig và Angela C. Milner tiến hành kiểm tra kỹ càng hơn về mẫu hóa thạch. Sau đó, họ đã xác định mẫu hóa thạch thuộc về một chi khủng long nằm trong nhóm Khủng long chân thú (tên khoa học: Theropod).

Sau đó, một cuộc tìm kiếm có quy mô hơn được tiến hành và toàn bộ những mẫu vật tìm được (kể cả hóa thạch móng vuốt của nhà Walker tìm thấy đầu tiên) đều được tặng cho Bảo tàng Lịch sử Tự Nhiên London.

– Đại diện loài:

Năm 1986, hai nhà cổ sinh vật học người Anh Alan J. Charig và Angela C. Milner đã đặt tên và thực hiện những mô tả đầu tiên về loài Khủng long trọng sam Baryonyx với phân loài đại diện của chúng là Baryonyx walkeri. Trong đó, tên phân loài đại diện “Baryonyx walkeri” được đặt theo tên của nhà Walker để tôn vinh những khám phá đầu tiên của họ về mẫu vật. Vào thời điểm đó, các tác giả không biết liệu móng vuốt lớn thuộc về bàn tay hay bàn chân của Khủng long trọng sam Baryonyx. Khủng long trọng sam Baryonyx đã được giới thiệu lần đầu cũng vào năm đó tại một hội nghị về hệ thống phả hệ khủng long ở Drumheller. Việc khám phá ra Khủng long trọng sam Baryonyx được xem là “phát hiện tốt nhất thế kỷ” ở châu Âu và Khủng long trọng sam Baryonyx được giới thiệu rộng rãi trên các phương tiện truyền thông quốc tế, đồng thời được các nhà báo đặt biệt danh là “Móng vuốt”.

– Khám phá những mẫu hóa thạch khác

Trong những cuộc tìm kiếm tiếp sau đó, các hóa thạch thuộc về Khủng long trọng sam Baryonyx được tìm thấy tại các vùng khác của Vương quốc Anh và Iberia, bao gồm xương bàn tay được báo cáo vào năm 1998 và một đốt sống được báo cáo bởi các nhà nghiên cứu cổ sinh học người Anh Steve Hutt và Penny Newbery năm 2004.

Năm 1999, nhiều mẫu hóa thạch khác như là xương sau của hốc mắt (tên khoa học: postorbital bone), vảy (tên khoa học: squamosal), răng, xương đốt sống, một số xương bàn tay (tên khoa học: metacarpal) cũng được tìm thấy ở tỉnh Burgos, Tây Ban Nha.

Vào năm 2017, nhà nghiên cứu cổ sinh học người Anh Martin C. Munt và các đồng nghiệp đã báo cáo mẫu vật hóa thạch của hai cá thể Baryonyx từ Đảo Wight, và tuyên bố sẽ tiến hành kiểm nghiệm và có những mô tả chi tiết hơn về mẫu vật tìm được. Một mảnh xương hàm trên (tên khoa học: maxilla) thuộc về Khủng long trọng sam Baryonyx cũng được tìm thấy tại La Rioja, Tây Ban Nha bởi hai nhà nghiên cứu khoa học Tây Ban Nha Luis I. Viera và Jose Angel Torres vào năm 1995.

Những nghiên cứu và khám phá về đặc điểm cơ thể

– Khám phá về hộp sọ

Hộp sọ của Khủng long trọng sam Baryonyx được biết đến không đầy đủ và phần lớn không còn nguyên vẹn. Chiều dài ước tính của hộp sọ là khoảng 910 đến 950 mm, dựa trên so sánh với các chi họ hàng của chúng. Một điều đặc biệt là phần mõm của chúng được kéo dài ra và khá phát triển, có cấu trúc khá giống với hàm của loài cá sấu Ấn Độ hiện đại. Phần hàm trên và răng hàm của Khủng long trọng sam Baryonyx khớp với nhau và khớp nối khá phức tạp. Mõm của chúng có các hố rộng và có các dấu vết của các xoang chứa.

Khủng long trọng sam Baryonyx có vòm miệng thứ cấp thô sơ, tương tự cá sấu hiện đại và khá khác biệt so với hầu hết các loài khủng long thuộc nhóm Khủng long chân thú khác. Những dấu vết nhăn nheo cho thấy sự hiện diện của một miếng sừng trong vòm miệng. Phần xương mũi của Khủng long trọng sam Baryonyx được hợp nhất và đây cũng là điều phân biệt chúng với các loài Khủng long ăn thịt khác.

Hầu hết các răng của Khủng long trọng sam Baryonyx được tìm thấy với mẫu vật không hoàn toàn khớp với hộp sọ; một số ít còn lại ở hàm trên và chỉ có răng thay thế nhỏ ở hàm dưới. Răng của chúng có hình dạng như hình nón được thu lại, hơi dẹt và có độ cong gần như đồng đều. So với những loài Khủng long ăn thịt khác, số lượng răng của Khủng long trọng sam Baryonyx lớn hơn rất nhiều.

– Khung xương cơ thể

Cổ của Khủng long trọng sam Baryonyx có hình dáng giống với hình chữ S và cứng hơn nhiều so với các loài khủng long ăn thịt khác. Các đốt sống cổ của chúng thon dần về phía đầu và dần dần dài ra trước. Đốt sống trục (đốt sống cổ thứ hai) nhỏ so với kích thước của hộp sọ và có một xương trong (tên khoa học: hyposephene) phát triển khá tốt. Các gai thần kinh tương đối thấp và mỏng. Xương sườn cổ tử cung ngắn, tương tự như cá sấu và có thể chồng chéo lên nhau. Phần giữa của đốt sống lưng có kích thước bằng nhau. Giống như trong các loài khủng long ăn thịt khác, bộ xương của Khủng long trọng sam Baryonyx cho thấy sự linh hoạt của xương, làm giảm trọng lượng của nó thông qua khe hở (tên khoa học: fenestrae) trong các vòm thần kinh và xốp rỗng ở trung tâm. Theo chiều từ trước ra sau, các gai thần kinh của đốt sống lưng thay đổi từ ngắn và mập mạp thành cao và rộng. Một cột sống thần kinh lưng bị cô lập có độ dài vừa phải và thon dài, cho thấy Khủng long trọng sam Baryonyx có thể có một bướu hoặc sườn dọc theo trung tâm của lưng.

Phần xương quạ (tên khoa học: coracoid) của chúng khá thon nhọn và kết nối với xương bả vai (tên khoa học: scapula) bằng một khớp nối chốt. Xương bả vai của chúng rất khỏe và chắc, trong khi đó, xương chân trước của chúng lại ngắn so với kích thước và tỉ lệ cơ thể. Xương cánh tay (tên khoa học: humerus) ngắn và mập mạp, với phần cuối được mở rộng và làm phẳng. Mỗi bàn tay có ba ngón tay; ngón tay thứ nhất có một móng vuốt lớn dài khoảng 31cm phát triển theo đường cong và được kéo dài bởi một lớp sừng (tên khoa học: keratin). Các móng vuốt khác của bàn tay nhỏ hơn nhiều. Bên cạnh đó, phần xương hông và xương chậu của chúng mở rộng theo chiều dọc. Các xương đùi khá phát triển và có dấu hiệu của các rãnh hố (tên khoa học: fossa) tương đối nông.

Là loài khủng long nguy hiểm của thời tiền sử

Có thể nói Khủng long trọng sam Baryonyx là một trong những loài khủng long nguy hiểm nhất tại thời tiền sử dù cho kích thước của chúng không to như những loài khủng long ăn thịt khác như là khủng long bạo chúa. Sở hữu bộ hàm khá dài trông giống cá sấu, kết hợp với cấu tạo răng rất đặc biệt khi nó là hình nón chứ không phải kiểu mũi dao như T-Rex, Khủng long trọng sam Baryonyx có thể xé thịt một cách dễ dàng. Nhiều nhà khoa học cho rằng thức ăn chủ yếu của chúng là cá và một số loài khủng long nhỏ.

Khủng long trọng sam Baryonyx cũng khá là khéo léo và linh hoạt với hai chi trước khá phát triển, thậm chí còn được đánh giá là nhanh nhẹn và khéo léo hơn cả các loại khủng long bạo chúa với cấu trúc xương linh hoạt. Do đó, chúng cũng nguy hiểm không kém các loài khủng long bạo chúa kém tiếng và là nỗi khiếp sợ của các loài khủng long nhỏ khác.

Lưu trữ và bảo tồn

Các nhà khoa học đã phát hiện và khám phá ra khá nhiều những mẫu vật hóa thạch thuộc về Khủng long trọng sam Baryonyx. Điều này giúp cho việc nghiên cứu về chúng được dễ dàng hơn rất nhiều. Hiện nay, phần lớn các mẫu vật hiện đang được trưng bày tại các bảo tàng và trung tâm nghiên cứu tại Châu Âu như là:

• Bảo tàng Lịch sử Tự nhiên ở London.

• Palais de la Découverte, Paris, Pháp.

Ngoài ra, còn rất nhiều các mô hình khác nhau được dựng dựa trên các mẫu vật có sẵn để du khách trên khắp nơi có thể chiêm ngưỡng Khủng long trọng sam Baryonyx một cách trực quan nhất.

Một số tư liệu tham khảo về Khủng long trọng sam Baryonyx

Hiện tại, các nguồn tài liệu viết về loài Khủng long trọng sam Baryonyx có khá nhiều và đa dạng nhưng phần lớn đều được biết bằng tiếng Anh. Các bạn có thể tìm kiếm thông tin về Khủng long trọng sam Baryonyx qua một số các trang web sau:

• Dinosaurpictures.org: Tổng hợp các hình ảnh về nhiều loài khủng long nói chung, trong đó có Khủng long trọng sam Baryonyx , bạn có thể truy cập: http://dinosaurpictures.org/Baryonyx-pictures. 
• Prehistoric wildlife: Tổng hợp các nghiên cứu chuyên sâu về các loài khủng long từ nhiều nguồn tài liệu khác nhau. Nếu muốn tìm hiểu về Khủng long trọng sam Baryonyx tại đây, bạn có thể truy cập: http://www.prehistoric-wildlife.com/species/b/baryonyx.html.

Ngoài ra, các bạn cũng có thể tìm hiểu về Khủng long trọng sam Baryonyx qua các video trên Youtube để có cái nhìn trực quan hơn:

• Video nói về những mô tả đầu tiên thuộc về Khủng long trọng sam Baryonyx: https://www.youtube.com/watch?v=94jLUmbqyMQ.
• Video mô tả những đặc tính cơ bản của loài Khủng long trọng sam Baryonyx: https://www.youtube.com/watch?v=_E0euWGJ-wc.

Hy vọng rằng những thông tin của chúng tôi đã giúp các bạn hiểu hơn về loài Khủng long trọng sam Baryonyx. Nếu có bất cứ góp ý gì, các bạn hãy để lại bình luận ở bên dưới và tiếp tục đồng hành cùng chúng tôi để tìm hiểu về các loài khủng long bí ẩn thời cổ đại nhé.