Khủng long Baktron (Bactrosaurus) là một trong những chi khủng long thuộc họ Khủng long mỏ vịt (tên khoa học: Hadrosauridae) và là chi được biết đến nhiều nhất nhờ những mẫu hóa thạch của nhiều cá thể đã được tìm thấy ở những nơi như Nam Gobi (Mông Cổ), Kyrgyzstan và Nội Mông (Trung Quốc). Chúng là một loài khủng long kỳ lạ có mối quan hệ với nhiều chi, bộ và họ khủng long nguyên thủy khác nhau nên việc nghiên cứu về nó giúp các nhà cổ sinh vật học có cái nhìn toàn diện hơn về cây phả hệ khủng long. Hãy cùng chúng tôi tìm hiểu về loài khủng long thú vị này nhé.

Chi tiết phân loại Khủng long Baktron (Bactrosaurus)

• Phân loại: Nhóm Khủng long hông chim, phân bộ Khủng long vận giáp, phân họ Khủng long sừng, nhánh Khủng long chân chim thật sự, liên họ Khủng long cự đà, bộ Khủng long loan sam, họ Khủng long mỏ vịt.
• Phân loại khoa học: Dinosauria, Ornithischia, Genasauria, Cerapoda, Ornithopoda, Euornithopoda, Iguanadontia, Euiguanadontia, Dryomorpha, Ankylopollexia, Iguanodontoidea, Hadrosauridae.
• Đại diện loài: Bactrosaurus johnsoni.
• Phát hiện và đặt tên bởi: Charles W. Gilmore (1933).
• Ý nghĩa tên: Cái tên “Bactrosaurus” trong tiếng Hy Lạp “baktron” có nghĩ là “câu lạc bộ” nhằm đề cập đến các gai cao chạy dọc đốt sống của nó và “sauro” trong tiếng Latin nghĩa là “thằn lằn” để chỉ các loài bò sát nói chung.

Ngoài ra cái tên này có thể hiểu là “khủng long đến từ Bactria”, Bactria là một quốc gia cổ đại xung quanh vị trí của Afghanistan hiện đại ngày nay và có thể là cách vài dặm nơi tìm ra hóa thạch của loài.

Tên đại diện loài là B. johnsoni nhằm vinh danh Albert Johnson.

Đặc điểm cơ bản của Khủng long Baktron (Bactrosaurus)

• Thời kỳ tồn tại: Khoảng 84 đến 71 triệu năm trước, kỷ Phấn trắng muộn.
• Môi trường sống: Sống trong môi trường trên cạn tại nơi ngày nay là Châu Á.
• Hóa thạch: Các mảnh xương sọ và xương sau sọ của ít nhất 12 cá thể Khủng long Baktron (Bactrosaurus) chưa thành niên đến trưởng thành, đã được tìm thấy.
• Nơi phát hiện: Hệ tầng Iren Dabasu – Zouyun ở Trung Quốc, Hệ tầng Dabrazhin ở Kazakhstan, Hệ tầng Baynshire ở Mông Cổ.
• Chế độ ăn uống: Ăn thực vật.
• Chế độ sinh sản: Đẻ trứng.
• Kích thước cơ thể: Một con Khủng long Baktron (Bactrosaurus) điển hình dó thể dài 6 m và cao 2 m khi đứng trên tất cả bốn chân, và nặng 1.1 đến 1.5 tấn , với 80 cm chiều dài xương đùi .
• Đặc điểm di chuyển: Chủ yếu di chuyển bằng hai chân, nhưng vẫn có thể đi bằng bốn chân để kiếm ăn.
• Đặc điểm cơ thể nổi bật: Có một số đặc điểm hàm và răng xếp chồng giống như kỳ nhông. Có mỏ giống vịt. Nó có một cái đuôi dài, cứng và những chiếc gai lớn, cao chạy dọc trên đốt sống sau (xương sống).

Các mẫu hóa hóa thạch Khủng long Baktron (Bactrosaurus)

Các hóa thạch đầu tiên của Khủng long Baktron (Bactrosaurus) đã được phát hiện tại Johnson Quarry (đánh số AMNH, mỏ 141) cách tám dặm về phía đông của trạm điện báo Iren Dabasu trong hệ tầng sa mạc Gobi của Trung Quốc bởi Albert Johnson vào năm 1923. Chúng bao gồm những bộ xương không hoàn chỉnh của có thể là sáu cá thể từ nhiều nhóm tuổi khác nhau từ vị thành niên đến con trưởng thành có kích thước đầy đủ và cả những con già.

Trong đó, mẫu hóa thạch đánh số AMNH 6553 là bộ xương không hoàn chỉnh lớn nhất được tìm thấy ở mỏ đá. Mẫu hóa thạch của Khủng long Baktron (Bactrosaurus) được mô tả và đặt tên vào năm 1933 bởi Charles W. Gilmore.

Tuy nhiên cho đến nay, vẫn chưa có bộ xương hoàn chỉnh nào của Khủng long Baktron (Bactrosaurus) được phát hiện. Dựa trên việc nghiên cứu các bộ phận được biết đến của Khủng long Baktron (Bactrosaurus) bao gồm các chi, xương chậu và hầu hết các hộp sọ thì Khủng long Baktron (Bactrosaurus) vẫn được biết đến nhiều hơn so với hầu hết các loài thuộc họ Khủng long mỏ vịt (tên khoa học: Hadrosauridae) đầu tiên được khám phá.

Khám phá về Khủng long Baktron (Bactrosaurus)

Khủng long Baktron (Bactrosaurus) vẫn có ba răng xếp chồng lên nhau cho mỗi chiếc răng ở hàm trên, đây là một đặc điểm điển hình của các loài thuộc liên họ Khủng long cự đà (tên khoa học: Iguanadontia).

Khủng long Baktron (Bactrosaurus) ban đầu được cho là không có mào trên đầu (điều này sẽ khiến nó trở nên khác thường đối với một loài thuộc Khủng long cự đà Iguanadontia), tuy nhiên nghiên cứu gần đây dường như đã tìm thấy dấu vết về mào vẫn được bảo quản một phần của đỉnh hộp sọ của con vật. Đặc điểm mào trên đỉnh này là một đặc điểm điển hình của bộ Khủng long mào rỗng (tên khoa học: Lambeosaurine) – một bộ thuộc họ Khủng long mỏ vịt (Hadrosauridae). Điều này đặt ra giả thuyết về việc liệu Khủng long Baktron (Bactrosaurus) có phải là tổ tiên của các loài Khủng long mào rỗng?

Việc nghiên cứu một số bộ xương của Khủng long Baktron (Bactrosaurus), các nhà khoa học phát hiện sự hiện diện của các khối u, chủ yếu là lành tính, nhưng cũng là ung thư. Một số loài Khủng long mỏ vịt sau này cũng cho thấy sự phát triển chung của các khối u, hiện tượng này khiến các nhà khoa học suy đoán rằng ít nhất một số chi của Khủng long mỏ vịt có khuynh hướng di truyền đối với việc phát triển khối u và thậm chí có thể là ung thư.

Lưu trữ và bảo tồn

Nếu bạn muốn chiêm ngưỡng bộ xương của loài khủng long này, bạn có thể ghé thăm Viện Khoa học Tự nhiên Hoàng gia Bỉ ở thành phố Brussels, Bỉ.

Một số tư liệu tham khảo về Khủng long Baktron (Bactrosaurus)

Khủng long Baktron (Bactrosaurus) dù là một trong những loài Khủng long mỏ vịt nổi tiếng nhất nhưng vẫn là một loài khủng long còn ít nghiên cứu về nó. Do đó, hiện nay có rất hiếm các tài liệu tham khảo thêm về loài này bằng tiếng Việt. Nếu bạn muốn tìm hiểu sâu hơn về Khủng long Baktron (Bactrosaurus) thì dưới đây là một số trang web bằng tiếng Anh để bạn tham khảo:

• Natural History Museum: Đây là trang tổng hợp các thông tin phân loại cơ bản nhất kèm theo hình ảnh của hơn 300 loài khủng long, trong đó có Khủng long Baktron (Bactrosaurus) và bạn có thể truy cập tại: https://www.nhm.ac.uk/discover/dino-directory/bactrosaurus.html.
• Dino checker: Đây là trang tổng hợp các thông tin chi tiết giúp những người muốn tìm hiểu về các loài khủng long trong đó loài Khủng long Baktron (Bactrosaurus): http://www.dinochecker.com/dinosaurs/BACTROSAURUS.

Ngoài ra, các bạn cũng có thể xem những hình ảnh trực quan hơn về loài Khủng long Baktron (Bactrosaurus) qua những video trên Youtube như:

• Video giới thiệu hình ảnh Khủng long Baktron (Bactrosaurus) do WizScience.com đăng tải: https://www.youtube.com/watch?v=avgu5mVy8CE.  
• Video giới thiệu về Khủng long Baktron (Bactrosaurus) do I Know Dino trong “Dino Podcast” tập 171 đăng tải: https://www.youtube.com/watch?v=vmWfSX7ElNY.

Hy vọng rằng bài viết trên đây của chúng tôi đã giúp các bạn khám phá thêm nhiều điều thú vị về loài Khủng long Baktron (Bactrosaurus). Hãy chia sẻ những ý kiến về loài khủng long này bằng cách bình luận ở bên dưới và nhớ hãy tiếp tục đồng hành cùng chúng tôi trong những bài viết tiếp theo để tìm hiểu về nhiều loài khủng long khác nữa nhé!