Khủng long ốc xà cừ Conchoraptor là một loài khủng long ăn thịt sống trong thời kỳ kỷ Phấn trắng tại nơi ngày nay là châu Á. Hóa thạch của của loài khủng long này đã được tìm thấy với dấu vết lông được bảo quản tốt thể hiện sự khác biệt về giới tính. Hôm nay, chúng ta sẽ cùng nhau khám phá loài Khủng long ốc xà cừ Conchoraptor đến từ vùng đất Mông Cổ, châu Á này nhé!

Chi tiết phân loại Khủng long ốc xà cừ Conchoraptor

• Phân loại: Nhóm Khủng long hông thằn lằn, chân thú mới, phân bộ Khủng long đuôi cứng, phân nhánh Khủng long đuôi rỗng, liên họ Bạo Long, siêu họ Maniraptoriformes, gia đình Khủng long kẻ cướp trứng.
• Phân loại khoa học: Dinosauria, Saurischia, Theropoda, Neotheropoda, Tetanurae, Avetheropoda, Coelurosauria, Tyrannoraptora, Maniraptoriformes, Maniraptora, Oviraptorosauria, Caenagnathoidea, Oviraptoridae, Ingeniinae
• Đại diện loài: Conchoraptor gracilis.
• Phát hiện và đặt tên bởi: Barsbold (1986).
• Ý nghĩa tên: Cái tên “Conchoraptor” có nguồn gốc từ tiếng Hy Lạp là “konkhe” nghĩa là “ốc xà cừ” ám chỉ việc cái mỏ mạnh mẽ của nó có thể đặc biệt phù hợp để phá vỡ vỏ của nhiều loài thực vật biển ăn được ở khu vực kiếm ăn của nó, kết hợp với từ “raptor” nghĩa là “kẻ cướp bóc” chỉ phân loại gia đình ăn thịt của nó. Đại diện loài có tên là C. gracilis , có nghĩa là “mảnh mai” trong tiếng Latin để chỉ thân hình mảnh khảnh của nó.

Đặc điểm cơ bản của Khủng long ốc xà cừ Conchoraptor

• Thời kỳ tồn tại:  Vào kỷ Phấn trắng muộn, khoảng 81 đến 76 triệu năm trước.
• Môi trường sống: Sống trong môi trường sống trên cạn tại nơi ngày nay là Châu Á.
• Hóa thạch: Hóa thạch kiểu mẫu ban đầu bao gồm hộp sọ gần như hoàn chỉnh và một phần bộ xương sau sọ. Bây giờ hoá thạch của nhiều loài khủng long khác đã được quy cho chi khủng long này.
• Nơi phát hiện: Mông Cổ – Hệ tầng Barun Goyot.
• Chế độ ăn uống: Ăn thịt.
• Chế độ sinh sản: Đẻ trứng.
• Kích thước cơ thể: Khoảng 2 mét, do thiếu hóa thạch nên chưa xác định chính xác được.
• Đặc điểm di chuyển: Di chuyển bằng 2 chân sau.
• Đặc điểm cơ thể nổi bật: Khủng long ốc xà cừ Conchoraptor là một con khủng long ăn thịt cỡ nhỏ, và không giống như nhiều loài khủng long ăn cắp trứng khác, Khủng long ốc xà cừ Conchoraptor thiếu đỉnh đầu do đó nó có hộp sọ khá ngắn và bẹp. Giống như người thân của nó, nó không có răng mà thay vào đó là cái mỏ mạnh mẽ, có thể thích nghi với nghiền nhuyễn các loại vỏ cứng.

Hóa thạch kiểu mẫu ban đầu của Khủng long ốc xà cừ Conchoraptor được phát hiện trong Khu vực Giường đỏ của Hermiin Tsav trong hệ tầng Nemegt của Mông Cổ bởi một đoàn thám hiểm Ba Lan-Mông Cổ vào năm 1971. Kiểu mẫu hóa thạch, đánh số GI 100/20, là một phần bộ xương và một hộp sọ không hoàn chỉnh, thiếu hàm dưới.

Khi lần đầu tiên được phát hiện trong khu vực Giường đỏ Hermiin Tsav của hệ tầng Nemegt thuộc niên đại tầng Maastricht (tầng cuối cùng của kỷ Phấn trắng) bởi một đoàn thám hiểm Ba Lan-Mông Cổ vào năm 1971, các nhà khoa học tin rằng Khủng long ốc xà cừ Conchoraptor là một loài khủng long đuôi cứng chưa trưởng thành và hình dạng này sẽ mất dần khi chúng sẽ bắt đầu phát triển và trưởng thành. Nghiên cứu sâu hơn về nhiều bộ xương cho thấy Khủng long ốc xà cừ Conchoraptor là một chi khủng long mới. Bàn tay của Khủng long ốc xà cừ Conchoraptor là một lý do chính khiến các nhà khoa học quyết định tách nó ra khỏi chi Khủng long kẻ cắp trứng Oviraptor. Về mặt giải phẫu, đôi bàn tay dường như là một tiến hóa trung gian giữa những loài khủng long thuộc hai họ khủng long có tên khoa học là Ajanceenia và Oviraptor, điều này cho thấy rõ ràng rằng loài khủng long này không phải là thành viên của một loài đã biết.

Đại diện loài của chi mới này, Conchoraptor gracilis, đã được mô tả và đặt tên bởi Barsbold vào năm 1986. Cái tên này phản ánh giả thuyết của Barsbold rằng chúng thuộc họ gia đình Khủng long ăn cắp trứng, nhưng thức ăn thay vì chủ yếu là trứng như các loài truyền thống, có thể là các loài động vật thân mềm. Hóa thạch kiểu mẫu ban đầu (đánh số: IGM 100/20) là một bộ xương một phần với hộp sọ thiếu hàm dưới. Sau đó, khoảng hai chục mẫu vật hóa thạch khác đã chính thức được phân loại vào loài này.

Phân loại và vị trí trên cây phả hệ

Khủng long ốc xà cừ Conchoraptor là do Barsbold được chỉ định cho họ gia đình Khủng long ăn cắp trứng (tên khoa học: Oviraptoridae) vào năm 1986. Các phân tích gần đây cho thấy nó là một thành viên của phân họ khủng long có tên khoa học là Ingeniinae nằm trong gia đình Khủng long ăn cắp trứng Oviraptoridae.

Sơ đồ dưới đây thể hiện phân loại và vị trí của Khủng long ốc xà cừ Conchoraptor dựa trên một phân tích của Fanti và các đồng nghiệp vào năm 2012.

Môi trường sống của Khủng long ốc xà cừ Conchoraptor

Khủng long ốc xà cừ Conchoraptor được phát hiện tại hệ tầng Nemegt của Mông Cổ. Hệ tầng trầm tích Nemegt của Mông Cổ, được ước tính có niên đại vào Tầng Maastricht, khoảng 70 và 66 triệu năm trước của kỷ Phấn trắng muộn. Trong thời kỳ cuối kỷ Phấn trắng, vùng đất mà bây giờ là hệ tầng Nemegt này có môi trường khô cằn với những cánh đồng cồn cát và chỉ có những dòng sông nhỏ xen kẽ. Nó hơi trẻ hơn so với hệ tầng Djadochta nằm gần gần đó và dường như hơi ẩm ướt hơn. Sự hình thành hệ tầng trầm tích này này rất quan trọng ảnh hưởng tới việc bảo tồn tinh tế và giữ nguyên vẹn những bộ xương khủng long nhỏ và mỏng manh, bởi những hóa thạch này thường bị phá vỡ và phân tán khi được tìm thấy trong các hệ tầng trầm tích đá khác.

Lưu trữ và bảo tồn

Nếu bạn muốn chiêm ngưỡng bộ xương của loài khủng long này, bạn có thể ghé thăm:

• Bảo tàng tự nhiên Quảng Châu (Trung Quốc)
• Trung tâm tài nguyên khủng long núi Rocky, Công viên Woodland Park, Colorado (Mỹ)

Một số tư liệu tham khảo về Khủng long ốc xà cừ Conchoraptor

Khủng long ốc xà cừ Conchoraptor vẫn chưa có nguồn tài liệu nào được công nhận là đầy đủ và chi tiết nào bằng tiếng Việt. Nếu các bạn muốn được tiếp cận với những tài liệu chuyên sâu hơn về loài khủng long này, bạn có thể tham khảo qua các website tiếng Anh với những thông tin đầy đủ. Một số trang web hữu ích cho bạn là:

• Nhm.ac.uk – Natural History Museum: Tập hợp những thông tin ngắn gọn về Khủng long ốc xà cừ Conchoraptor và nhiều loài khủng long khác, bạn có thể truy cập:  https://www.nhm.ac.uk/discover/dino-directory/conchoraptor.html.
• Dinosaurpictures.org: Tổng hợp các hình ảnh về nhiều loài khủng long nói chung, trong đó có Khủng long ốc xà cừ Conchoraptor, bạn có thể truy cập: http://dinosaurpictures.org/Conchoraptor-pictures. 
• Prehistoric wildlife: Tổng hợp các nghiên cứu chuyên sâu về các loài khủng long từ nhiều nguồn tài liệu khác nhau. Nếu muốn tìm hiểu về Khủng long ốc xà cừ Conchoraptor tại đây, bạn có thể truy cập: http://www.prehistoric-wildlife.com/species/c/conchoraptor.html.

Bạn cũng có thể tìm hiểu về Khủng long ốc xà cừ Conchoraptor qua một số những video trên Youtube như là:

• Video mô tả tổng quan  về Khủng long ốc xà cừ Conchoraptor do Wiz Science đăng tải: https://www.youtube.com/watch?v=PE4FUKlkrvg.
• Video tổng hợp hình ảnh Khủng long ốc xà cừ Conchoraptor: https://www.youtube.com/watch?v=FTg4NJOiUfY.

Khủng long ốc xà cừ Conchoraptor là một loài khủng long còn bí ẩn và kèm theo nhiều điểm thú vị và cho đến nay giới cổ sinh vật học vẫn chưa được khám phá hết. Mong rằng thông qua bài viết trên, chúng tôi đã đem đến cho các bạn nhiều thông tin thú vị về loài khủng long cổ đại này và giúp bạn nghiên cứu sâu hơn về loài khủng long này cũng như các người họ hàng của chúng.