Vào khoảng 79 đến 60 triệu năm trước tại nơi ngày nay là Bắc Mỹ, có một loài khủng long đặc biệt ăn cỏ với mỏ giống vẹt có tên là Khủng long Achelousaurus. Đây là một loài thuộc chi Khủng long mặt sừng (tên khoa học: Ceratopsidae) thuộc họ Khủng long sừng nhọn (tên khoa học: Centrosaurinae), cùng nhóm với chi Khủng long ba sừng (tên khoa học: Triceratops).
Chi tiết phân loại Khủng long Piatnitzky
– Phân loại: Khủng long hông chim, vận giáp, phân bộ Khủng long sừng, đầu diềm, mặt sừng tiến hóa.
– Phân loại khoa học: Dinosauria, Ornithischia, Genasauria, Cerapoda Marginocephalia, Ceratopsia, Neoceratopsia, Coronosauria, Ceratopsidae, Centrosaurinae.
– Đại diện loài: Achelousaurus horneri.
Nguồn gốc thú vị về cái tên Achelousaurus
Cái tên “Achelousaurus” trong tiếng Hy Lạp có nghĩa là “thằn lằn của Achelous”, đây là sự kết hợp của hai từ. “Achelous” là tên của vị thần bảo trợ của dòng sông Hy Lạp Achelous – người đã biến mình thành một con bò để chiến đấu với Hercules trên dòng sông thần Deianeira theo thần thoại Hy Lạp, để rồi bị Hercules xé toạc một trong những chiếc sừng của mình và buộc phải đầu hàng. Hậu tố “-saurus” có nguồn gốc từ tiếng Hy Lạp “sauros”, dịch nghĩa là “thằn lằn” trong tiếng Anh.
Tên nhị thức A. horneri do Scott Sampson đặt cho đại diện loài Achelousaurus horneri nhằm vinh danh nhà cổ sinh vật học Jack Horner. Ông là người dẫn đầu cuộc thám hiểm dẫn đến việc phát hiện ra hóa thạch của Khủng long Achelousaurus. Có một điều thú vị và trớ trêu là danh pháp này có nghĩa là “không sừng” dù đây là loài khủng long có sừng.
Một số đặc điểm về Khủng long Achelousaurus
– Thời kỳ tồn tại: Từ 79 đến 60 triệu năm trước, vào cuối thời kỳ Kỷ Phấn trắng.
– Môi trường sống: Sống trong môi trường sống trên cạn (các đồng bằng xanh nằm xen kẽ giữa sông và hồ), tại nơi hiện tại là Bắc Mỹ.
– Hóa thạch: 3 hộp sọ và một vài xương sọ.
– Nơi phát hiện: Hệ tầng Two Medicine ở Montana, Hoa Kỳ.
– Chế độ ăn uống: Ăn thực vật (những bụi cây thấp và cây bụi).
– Kích thước cơ thể: Nặng khoảng 2000 – 4000 kg và dài khoảng 6,1 m.
– Đặc điểm di chuyển: Đi bằng cả bốn chân.
– Đặc điểm cơ thể nổi bật: Đầu rất lớn có tứ giác (gồ nổi bật trên xương mũi, cùng với một chiếc quạt như diềm và hai chiếc sừng lớn về phía sau của đầu), mỏ giống vẹt. Đồng thời sở hữu đôi chân ngắn và mập mạp, có kích thước tương tự nhau, và sở hữu một cái đuôi khá mập mạp.
Việc phát hiện ra hóa thạch
Các hóa thạch được cho là của Khủng long Achelousaurus đã được phát hiện trong hệ tầng Two Medicine ở Montana tại Hoa Kỳ, vào năm 1987 bởi Jack Horner. Ban đầu, các nhà cổ sinh vật học vẫn chưa được phân loại được loài này do các đặc điểm gây nhiễu nhất định trên mẫu vật hộp sọ, nhưng cuối cùng họ đã tìm thấy vị trí của Khủng long Achelousaurus trong cây phả hệ vào năm 1995, với sự giúp đỡ của Scott Sampson.
Hệ tầng Two Form – nơi tìm thấy hóa thạch của Khủng long Achelousaurus là một cấu trúc đá địa chất tự nhiên nằm ở Montana, Hoa Kỳ, bao gồm các hóa thạch từ thời kỳ sơ khai của kỷ Phấn trắng. Tại đây, các nhà khoa học đã phát hiện ra hóa thạch của nhiều loài khủng long và các loài bò sát cổ đại như Khủng long Achelousaurus, Khủng long ăn thịt Troodon…
Đặc điểm mẫu hóa thạch Khủng long Achelousaurus
Dựa trên mẫu vật hộp sọ, các nhà khoa học nhận định đây là một loài khủng long thuộc về chi Khủng long mặt sừng ăn cỏ. Phần sau của hộp sọ bao gồm hai diềm, phát sinh từ xương chẩm. Mỗi diềm này sở hữu hai sừng dài. Chiều dài của hộp sọ lớn nhất được phát hiện là 1.6 m, bao gồm cả chiều dài của sừng.
Hộp sọ của Khủng long Achelousaurus bao gồm các xương mũi dài, tạo thành một cấu trúc giống như một cái mỏ hướng về phía trước. Xương mũi Khủng long mặt sừng ăn cỏ có sườn cao dày nhưng một số loài, trong đó có Khủng long Achelousaurus thì có sườn mũi gồ lên không đều, tạo cảm giác như một phần của chiếc sừng bị gãy.
Các loài liên quan và vấn đề phân loại Khủng long Achelousaurus
Khủng long Achelousaurus là một loài khủng long thuộc nhóm Khủng long hông chim (tên khoa học: Ornithischian), họ Khủng long mặt sừng, phân họ Khủng long mặt sừng ăn cỏ, bộ lạc Khủng long sừng Bắc Cực (tên khoa học: Pachyrhinosaurus).
Ban đầu, các nhà khoa học cho rằng Khủng long Achelousaurus, Khủng long sừng cong (tên khoa học: Einiosaurus) và Khủng long sừng Bắc Cực đều là những chi nhỏ của nhóm Khủng long mặt sừng. Tuy nhiên, Khủng long sừng Bắc Cực không có sừng mũi, Khủng long sừng cong có sừng lớn và cong trên xương mũi, còn Khủng long Achelousaurus có sừng mũi như bị gãy một phần. Do đó, vẫn còn vấn đề tranh cãi để quyết định vị trí phân loại của Khủng long Achelousaurus trong cây phả hệ khủng long.
Một số ý kiến tin rằng Khủng long Achelousaurus là một loài trung gian giữa hai loài còn lại, nhưng giả thuyết này chưa được chứng thực.
Lưu trữ – Bảo tồn
Bạn có thể quan sát các hóa thạch của Khủng long Achelousaurus khi ghé thăm Bảo tàng Rockies ở Bozeman, Montana.
Một số tư liệu tham khảo về Khủng long Achelousaurus
Hiện tại có rất hiếm thông tin về loài Khủng long Achelousaurus bằng tiếng Việt, do đó nếu muốn tìm hiểu thêm nhiều về chúng, bạn có thể tham khảo qua các website tiếng Anh với những thông tin đầy đủ về loài khủng long này. Một số trang website tiếng Anh có ghi chép khá đầy đủ về các loài khủng long để bạn tham khảo đó là:
- Nhm.ac.uk – Natural History Museum: Trang tổng hợp và tóm tắt ngắn gọn về hơn 300 loài khủng long, thích hợp cho những người mới làm quen về việc nghiên cứu khủng long. Để tìm hiểu thêm về Khủng long Achelousaurus, bạn có thể truy cập: https://www.nhm.ac.uk/discover/dino-directory/achelousaurus.html.
- Prehistoric-wildlife.com: Trang tổng hợp chi tiết các thông tin (lịch sử của động vật, thói quen, chế độ ăn, chế độ sinh sản, khám phá khoa học…) về các loài khủng long. Nếu muốn tìm hiểu thêm về Khủng long Achelousaurus, bạn có thể truy cập: http://www.prehistoric-wildlife.com/species/a/achelousaurus.html.
- Factslegend.org: Nơi tổng hợp những thông tin thú vị về các loài khủng long giúp mọi người khám phá những bí ẩn, những sự thật ít biết về loài cổ xưa này. Nếu muốn tìm hiểu thêm 12 điều thú vị về Khủng long Achelousaurus, bạn có thể truy cập: https://factslegend.org/12-facts-achelousaurus.
Ngoài ra, bạn có thể tìm hiểu về Khủng long Achelousaurus qua những video trên Youtube như:
- Video học tập về Khủng long Achelousaurus do WizScience.com đăng tải: https://www.youtube.com/watch?v=ulymezDwflY
- Bài tìm hiểu về Khủng long Achelousaurus của I Know Dino Podcast tập 114: https://www.youtube.com/watch?v=mJmQZG_vTks
Nếu bạn yêu thích Khủng long Achelousaurus và muốn mua mô hình của chúng thì bạn có thể mua tại:
- Everything Dinosaur: https://www.everythingdinosaur.com/product/achelousaurus.
Như vậy, bạn đã vừa cùng chúng tôi đồng hành trên hành hình khám phá về loài Khủng long Achelousaurus. Hy vọng bạn đã tìm hiểu được những thông tin thú vị về loài khủng long đặc biệt này. Nếu còn bất cứ vấn đề gì thì hãy để lại bình luận của bạn ở dưới bài viết để chúng ta cùng thảo luận nhé!
