Khủng long cao cổ Ampelosaurus có nghĩa là “thằn lằn dây leo” theo tiếng Hy Lạp cổ. Khủng long cao cổ Ampelosaurus có thể xem là một trong những loài khủng long nổi tiếng nhất với mọi người trên thế giới khi mà chúng thuộc nhóm khủng long có kích thước to nhất từ trước đến nay nhưng kích thước não của chúng chỉ bé bằng quả bóng tennis.

Chi tiết phân loại Khủng long cao cổ Ampelosaurus

• Phân loại: Nhóm Khủng long hông thằn lằn, chi khủng long chân thú mới, bộ Khủng long ăn thực vật, nhánh Khủng long vảy gai.
• Phân loại khoa học: Dinosauria, Saurischia, Sauropodomorpha, Sauropoda, Eusauropoda, Neosauropoda, Macronaria, Camarasauromorpha, Titanosauriformes, Titanosauria, Lithostrotia.
• Đại diện loài: Ampelosaurus atacis.
• Đặt tên bởi: Jean Le Loeuff (1995).

Đặc điểm cơ bản của Khủng long cao cổ Ampelosaurus

• Thời kỳ tồn tại:  Thời kỳ Maastrichtian đầu của thời kỳ kỷ Phấn trắng muộn, khoảng 70 triệu năm trước.
• Môi trường sống: Sống trên cạn, tại châu Âu, khu vực nay thuộc Pháp, Tây Ban Nha và một số vùng lân cận.
• Hóa thạch: Một bộ xương hoàn chỉnh cùng nhiều mẫu xương và hóa thạch nhỏ lẻ khác.
• Nơi phát hiện: Tại Campagne-sur-Aude (Pháp) và tại Hệ tầng Villalba de la Sierra (gần làng Fuentes, Castile-La Mancha, Tây Ban Nha).
• Chế độ ăn uống: Ăn cỏ.
• Chế độ sinh sản: Đẻ trứng.
• Kích thước cơ thể: Có thể dài tới 15 – 16m và nặng khoảng 8000 kg.
• Đặc điểm di chuyển:  Di chuyển bằng cả 4 chân.
• Đặc điểm cơ thể nổi bật: Được xem là loài khủng long lùn vì có kích thước nhỏ hơn  nhiều loài họ hàng, có cổ dài, đuôi dài và lớp vảy gai khắp người.

Hành trình khám phá

Những phát hiện đầu tiên về Khủng long cao cổ Ampelosaurus được tìm thấy tại Campagne-sur-Aude ở Pháp vào năm 1989 với rất nhiều xương sườn và đốt sống từ phần lưng và đuôi của chúng cùng với nhiều xương chi, một chiếc răng nhưng không có hộp sọ. Kể từ năm 1989, nhiều hóa thạch và mảnh xương khác cũng đã được phát hiện ở nhiều khu vực lân cận nhau của Pháp, bao gồm một bộ xương tương đối hoàn chỉnh với một số yếu tố của hộp sọ và hàm dưới.

Những năm tiếp theo, tại cùng nơi phát hiện hóa thạch đầu tiên, Gerard Chauvet, Jean-Luc Le Douarec, Colette Rives và Yvonne Vidoux đã phát hiện ra một bộ xương gần như hoàn chỉnh hơn, bao gồm cả xương chưa được biết đến từ kiểu mẫu. Tất cả những gì tìm được đều được chuyển đến bảo tàng Musee des Dinosaures và và việc lắp ráp chúng thành một bộ xương hoàn chỉnh.

Một số những hóa thạch khác tiếp tục được phát hiện vào năm 2007 trong quá trình xây dựng tuyến đường sắt cao tốc nối Madrid với Valencia (Tây Ban Nha). Tại đây, nhiều hóa thạch của Khủng long cao cổ được tìm thấy ở trong Hệ tầng Villalba de la Sierra (Lo Lo Hueco, gần làng Fuentes, Castile-La Mancha, Tây Ban Nha). Cuộc khai quật khẩn cấp quy mô lớn của hơn 60 nhà cổ sinh vật học và 100 công nhân thủ công được tiến hành tại đây đã phát hiện ra hàng ngàn mẫu vật của nhiều loài động vật như là động vật không xương sống lẫn động vật có xương sống sống vào thời kỳ Campanian, tiền Maastrichtian thuộc kỷ Phấn Trắng, bao gồm cả các hóa thạch của Khủng long cao cổ Ampelosaurus.

Kích thước bộ não nhỏ đến ngạc nhiên

Hầu hết các loài khủng long ăn thực vật sống trên cạn vào thời tiền sử nói chung đều sở hữu một kích thước to lớn. Theo nhiều hóa thạch của Khủng long cao cổ Ampelosaurus được phát hiện và nghiên cứu, các nhà khoa học đã rất ngạc nhiên khi chúng có bộ não rất bé và không vượt quá 8cm, tỷ lệ nghịch với kích thước của chúng.

Theo nhà cổ sinh vật học Fabien Knoll của Viện Bảo tàng quốc gia về khoa học tự nhiên của Tây Ban Nha, não của loài Khủng long cao cổ Ampelosaurus còn rất dễ vỡ, hầu hết các hóa thạch của chúng hiếm có hộp sọ nào còn nguyên vẹn đến ngày nay để các nhà khoa học có thể tiến hành nghiên cứu sâu hơn.

Sự phát triển của Khủng long cao cổ Ampelosaurus

Khủng long cao cổ Ampelosaurus được các nhà khoa học cho rằng chúng có quá trình phát triển tương tự như các loài họ hàng khủng long ăn thực vật của mình. Khi phát triển đến một giai đoạn nhất định, xương của chúng sẽ bắt đầu có những sự khác biệt và mang những đặc điểm riêng của loài. Quá trình phát triển những đặc điểm riêng của xương thường diễn ra khá nhanh. Khủng long cao cổ Ampelosaurus có quá trình phát triển về tình dục dường như được rút ngắn và bị chi phối bởi quá trình tạo xương thay vì tăng trưởng nhanh.

Kích thước cơ thể của chúng được hoàn thiện sau khi chúng kết thúc quá trình tăng trưởng và phát triển ở xương và đạt đến chiều cao cũng như cân nặng của một con Khủng long cao cổ trưởng thành với chiều dài có thể lên tới 15 – 16m và trọng lượng khoảng 8000 kg.

Loài Khủng long cao cổ Ampelosaurus atacis là loài đại diện chung cho khủng long cao cổ, một trong số ít động vật có xương sống được biết đến từ hệ tầng Gres de Labarre. Việc nghiên cứu các hóa thạch của chúng có thể giúp ích rất nhiều trong việc nghiên cứu các loài Khủng long cao cổ khác.

Lưu trữ và bảo tồn

Hầu hết các mẫu xương và hóa thạch của Khủng long cao cổ Ampelosaurus sau khi phát hiện ra đều được chuyển đến Bảo tàng Musee des Dinosaures, Pháp để lắp ráp và hoàn thiện. Quá trình lắp ráp này diễn ra trong gần 10 năm với sự đóng góp của nhiều nhà khoa học và khảo cổ học. Cho đến nay, những mẫu vật và bộ xương gần như hoàn chỉnh vẫn được trưng bày tại đây và các bạn có thể đến để chiêm ngưỡng. Ngoài ra, một lượng lớn mẫu vật và mẫu xương khác hiện nay đang được bảo quản tốt đã được phát hiện tại Bellevue.

Một số tư liệu tham khảo về Khủng long cao cổ Ampelosaurus

Tại Việt Nam, các thông tin tìm hiểu chi tiết về loài Khủng long cao cổ Ampelosaurus đã có nhưng vẫn chưa phong phú và đa dạng. Nếu các bạn muốn được tiếp cận với những loại tài liệu đa dạng hơn về loài khủng long này, bạn có thể tham khảo qua các website tiếng Anh với những thông tin đầy đủ. Một số trang web hữu ích cho bạn là:

• Nhm.ac.uk – Natural History Museum: Để tìm hiểu thông tin ngắn gọn về Khủng long cao cổ Ampelosaurus cũng như hơn 300 các loài khủng long khác, bạn có thể truy cập:  https://www.nhm.ac.uk/discover/dino-directory/ampelosaurus.html.
• Dinosaurpictures.org: Trang web này chủ yếu cung cấp các hình ảnh về những loài khủng long nói chung, trong đó có Khủng long cao cổ Ampelosaurus, bạn có thể truy cập: http://dinosaurpictures.org/Ampelosaurus-pictures. 
• Prehistoric wildlife: Bạn có thể truy cập trang web này để xem các tài liệu tổng hợp về các thói quen, đặc điểm…của các loài khủng long. Nếu muốn tìm hiểu thêm Khủng long cao cổ Ampelosaurus tại đây, bạn có thể truy cập: http://www.prehistoric-wildlife.com/species/a/ampelosaurus.html.

Bạn cũng có thể tìm hiểu về Khủng long cao cổ Ampelosaurus qua một số những video trên Youtube như là:

• Video giới thiệu chung về Khủng long cao cổ Ampelosaurus: https://www.youtube.com/watch?v=fzZ6K1421yM.
• Video mô tả về các thói quen và tập tính của Khủng long cao cổ Ampelosaurus: https://www.youtube.com/watch?v=us20F5bJ0IM.

Bạn cũng có thể chọn cách chơi game để có thể vừa giải trí vừa biết thêm về loài Khủng long cao cổ Ampelosaurus với các tựa game như là: Dinosaur King Arcade Game. Dưới đây sẽ là video mô tả trò chơi: https://www.youtube.com/watch?v=SqZF7Xmtpx0.

Khủng long cao cổ Ampelosaurus là một sinh vật hết sức thú vị và có nhiều điều để chúng ta khám phá. Mong rằng bài viết của chúng tôi đã giúp các bạn hiểu hơn phần nào về loài khủng long cổ đại này. Nếu bạn có bất cứ thắc mắc hay góp ý gì đến chúng tôi thì hãy để lại những bình luận bên dưới bài viết. Hãy tiếp tục đồng hành cùng chúng tôi để tìm hiểu thêm về nhiều loài khủng long thú vị khác nữa nhé!