Có kích thước chỉ nhỉnh hơn con gà tây một chút, có thể nói Khủng long mỹ cáp Compsognathus được ghi nhận là loài khủng long nhỏ nhất thế giới theo các hóa thạch được tìm thấy hiện nay. Với nhiều đặc điểm nổi bật, đây cũng là loài khủng long được nghiên cứu khá nhiều và mở ra nhiều phát hiện mới trong giới cổ sinh vật học về mối liên hệ trong tiến hóa giữa khủng long và các loài chim hiện đại hiện nay.

Chi tiết phân loại Khủng long mỹ cáp Compsognathus

• Phân loại: Bộ Khủng long chân thú, phân bộ Khủng long chân thú mới, nhánh Khủng long đuôi cứng, phân nhánh Khủng long đuôi rỗng.
• Phân loại khoa học: Dinosauria, Saurischia, Theropoda, Neotheropoda, Tetanurae, Avetheropoda, Coelurosauria, Compsognathidae.
• Đại diện loài: Compsognathus longipes.
• Phát hiện và đặt tên bởi: Johann Andreas Wagner (1861).
• Ý nghĩa tên: “Compsognathus” là cái tên được đặt theo tiếng Hy Lạp với “compso” (kompsos) có nghĩa là “thanh lịch, thanh nhã, hoàn hảo” và “gnathus” (gnathos) có nghĩa là “hàm” dựa trên những đặc điểm cơ thể nổi bật của chúng, chuyển thành tên Hán – Việt là “mỹ cáp” – hàm hoàn mỹ.

Đặc điểm cơ bản của Khủng long mỹ cáp Compsognathus

• Thời kỳ tồn tại:  Cuối kỷ Jura, khoảng từ 144 đến 145 triệu năm trước.
• Môi trường sống: Sống trong môi trường sống trên cạn.
• Hóa thạch: Phát hiện thấy hai mẫu vật tương đối hoàn chỉnh và nhiều hóa thạch của răng.
• Nơi phát hiện: Phát hiện về hóa thạch của Khủng long mỹ cáp Compsognathus chủ yếu tại châu Âu nơi hiện nay là Pháp và Đức.
• Chế độ ăn uống: Ăn thịt, chủ yếu là những động vật nhỏ có xương sống. Có nhiều tài liệu còn ghi lại rằng Khủng long mỹ cáp Compsognathus là loài ăn sâu bọ.
• Chế độ sinh sản: Đẻ trứng.
• Kích thước cơ thể: Chiều dài ước tính là khoảng từ 65cm đến 125cm và cân nặng từ 2,5kg đến 3kg.
• Đặc điểm di chuyển: Di chuyển bằng 2 chân sau.
• Đặc điểm cơ thể nổi bật: Kích cỡ nhỏ như con gà tây, cổ khá dài so với tỷ lệ cơ thể, đuôi dài, mõm gồ lên với hàm răng sắc nhọn.

Hãy cùng chúng tôi khám phá 6 sự thật thú vị Khủng long mỹ cáp Compsognathus nhé!

1. Hành trình tìm kiếm và phát hiện hóa thạch

Khủng long mỹ cáp Compsognathus được biết đến từ hai bộ xương gần như hoàn chỉnh, một được tìm thấy tại Đức với chiều dài là 89 cm và mẫu vật còn lại được tìm thấy ở Pháp có chiều dài là 125 cm. Nhà bác học và sưu tập hóa thạch Joseph Oberndorfer đã mua được mẫu vật của Đức vào năm 1859 ngay khi chúng được phát hiện trong các mỏ đá vôi in thạch bản ở vùng Riedenburg-Kelheim ở Bavaria, Quần đảo Solnhofen. Đá vôi của khu vực này cũng đã lưu giữ và bảo tồn rất tốt nhiều những hóa thạch như là Điểu long long vũ (Archaeopteryx) với một lớp lông vũ cùng với một số loài thằn lằn có các dấu hiệu về màng cánh của chúng.

Johann Andreas Wagner đã thảo luận ngắn gọn về mẫu vật Khủng long mỹ cáp Compsognathus được tìm thấy tại Đức vào năm 1859, và đặt tên cho loài đại diện của chúng là Compsognathus longipes cùng với những mô tả chi tiết đầu tiên vào năm 1861. Đầu năm 1868, Thomas Huxley dựa theo những gợi ý trước đó của Karl Gegenbaur và Edward Drinker đã kết luận rằng, ngoài cánh tay và lông vũ, bộ xương của Điểu long lông vũ (Archaeopteryx) gần giống với Khủng long mỹ cáp Compsognathus và loài chim nguyên sinh có liên quan đến khủng long. Vào năm 1896, Othniel Marsh đã công nhận hóa thạch là của loài Khủng long.

Mẫu vật về Khủng long mỹ cáp Compsognathus lớn hơn được tìm thấy tại Pháp được phát hiện bởi chủ sở hữu mỏ đá Louis Ghirardi vào khoảng năm 1971 trong đá vôi thạch anh Portland của Canjuers gần Nice ở miền đông nam nước Pháp. Ban đầu, Alain Bidar đã mô tả mẫu vật này là một loài riêng biệt có tên Compsognathus corallestris. Tuy nhiên, những nhà khoa học khác tiêu biểu là Ostrom, Jean-Guy Michard lại cho rằng nó là một cá thể thuộc loài đại diện Compsognathus longipes. Nhà khoa học Quimby cũng đã xác định mẫu vật tìm thấy tại Pháp có kích thước nhỏ hơn những gì tìm thấy Đức là một con khủng long chưa trưởng thành thuộc loài đại diện của Khủng long mỹ cáp Compsognathus: C. longipes.

2. Từng là loài khủng long nhỏ nhất thế giới

Với kích thước chỉ bằng con gà tây khi trưởng thành, Khủng long mỹ cáp Compsognathus đã từng được xem xét như là một loài khủng long nhỏ nhất thế giới. Mặc dù hiện nay việc ghi nhận loài khủng long nhỏ nhất thế giới vẫn chưa được xác định chính xác nhưng trong vài năm gần đây, nhiều nguồn tài liệu đều cho rằng loài khủng long bay nhỏ với tên khoa học là Microraptor. Tuy nhiên đây vẫn chưa được xem là bảng xếp hạng chính xác bởi loài Khủng long tiểu phỉ Microraptor chỉ thuộc một nhánh nằm trong quá trình tiến hóa khủng long.

3. Là bá chủ một vùng

Tuy chỉ có kích thước nhỏ xíu so với nhiều loài khủng long khác nhưng theo các nghiên cứu và dấu vết tìm được thì Khủng long mỹ cáp Compsognathus là con khủng long lớn nhất trong môi trường sống của nó. Khi xem xét các hóa thạch được bảo tồn tinh xảo tại Solnhofen (Đức), các nhà khoa học đã tìm được những dấu vết liên quan đến một hệ sinh thái thời kỳ kỷ Jura muộn. Theo đó, Khủng long mỹ cáp Compsognathus là loài khủng long thực sự duy nhất được lấy ra từ các trầm tích này và có kích thước lớn hơn so với các loài còn lại.

4. Có tốc độ đáng gờm và cách giải quyết con mồi nhanh gọn

Dựa theo các mẫu vật hóa thạch, các nhà khoa học phát hiện thấy rằng có một con thằn lằn trong khoang ngực của mẫu vật được tìm thấy tại Đức cho thấy Khủng long mỹ cáp Compsognathus thường ăn các động vật có xương sống nhỏ. Marsh, người đã kiểm tra mẫu vật vào năm 1881, đã cho rằng bộ xương nhỏ tìm thấy trong bụng Compsognathus này là một cái thai của nó, nhưng vào năm 1903, Franz Nopcsa đã kết luận rằng đó là một con thằn lằn.

Ostrom cũng xác định rằng bộ xương của con thằn lằn nằm trong bụng Khủng long mỹ cáp Compsognathus thuộc một giống thằn lằn có tốc độ chạy rất nhanh dựa vào tỷ lệ đuôi và chân dài của nó. Chính điều này đã dẫn đến kết luận rằng những Khủng long mỹ cáp Compsognathus cũng phải có tầm nhìn sắc bén và khả năng tăng tốc nhanh chóng để có vượt qua và tóm gọn con thằn lằn. Theo ước tính, tốc độ của Khủng long mỹ cáp Compsognathus là khoảng 17,8 m/s và nó cũng được xem là loài khủng long nhanh nhất di chuyển bằng hai chân. Bên cạnh đó, con thằn lằn trong bụng của Khủng long mỹ cáp Compsognathus có hình thái nguyên vẹn với một hình dạng duy nhất chưa bị nhai nát, nhờ đó các nhà khoa học cho rằng Khủng long mỹ cáp Compsognathus có thói quen nuốt trọn con mồi của mình khi bắt được.

Giống như hầu hết các loài khủng long có kích thước nhỏ cùng thời kỳ khác, Khủng long mỹ cáp Compsognathus dựa vào tốc độ và sự nhanh nhẹn của nó để hạ gục con mồi mà sau đó nó sử dụng các ngón tay để hạ gục con mồi (các dấu vết hóa thạch cho thấy Khủng long mỹ cáp Compsognathus có bàn tay khá linh hoạt dù không có ngón cái ở phía đối diện các ngón còn lại). Bên cạnh đó, vì loài khủng long này cần duy trì thăng bằng trong quá trình đuổi theo con mồi ở tốc độ cao nên nó cũng sở hữu một cái đuôi dài, đóng vai trò như một đối trọng với phần trước của cơ thể.

5. Khủng long mỹ cáp Compsognathus có lông hay không?

Cho đến nay, các nhà khoa học vẫn chưa thể kết luận được rằng Khủng long mỹ cáp Compsognathus có lông hay không khi chưa tìm thấy những dấu hiệu cụ thể trên các hóa thạch của chúng. Nhiều nhà khoa học thuộc với cổ sinh vật học cho rằng Khủng long mỹ cáp Compsognathus là loài khủng long được bao phủ bởi lớp da bò sát cổ điển, tuy nhiên một loài họ hàng của chúng là Điểu long lông vũ (Archaeopteryx) là loài được bao phủ bởi một lớp lông vũ nên việc Khủng long mỹ cáp Compsognathus có lông hay không vẫn là một chủ đề được thảo luận và đang trong quá trình nghiên cứu.

6. Có phải là loài khủng long đủ thông minh biết suy nghĩ để phán đoán hành động?

Theo nhiều nghiên cứu khác nhau về hệ sinh thái thời kỳ kỷ Jura, đặc biệt là kỷ Jura muộn, có các bằng chứng về sự thông minh của nhiều loài khủng long được tìm thấy, trong đó có cả loài Khủng long mỹ cáp Compsognathus. Các nhà khoa học kết luận chúng đã có những hành vi thể hiện trí thông minh như là tránh chọn lựa những con mồi của những loài khủng long lớn hơn và chọn lựa môi trường sống phù hợp nhất. Có thể thấy loại hành vi xã hội này là một hành vi khá phổ biến đối với những loài khủng long có kích thước nhỏ như là Khủng long mỹ cáp Compsognathus.

Lưu trữ và bảo tồn

Hiện nay, những mẫu vật hóa thạch cũng như các mô hình được phục dựng về loài Khủng long mỹ cáp Compsognathus được đặt tại nhiều bảo tàng lớn về thế giới tự nhiên và cổ sinh vật học trên thế giới để nhiều người có thể đến tham quan và chiêm ngưỡng. Trong đó, nổi bật nhất phải kể đến là Viện Bảo tàng Lịch sử Tự nhiên Quốc gia Pháp ở Paris.

Một số tư liệu tham khảo về Khủng long mỹ cáp Compsognathus

Khủng long mỹ cáp Compsognathus là một trong số những loài khủng long nổi tiếng được tìm thấy với mẫu vật hoàn chỉnh cùng nhiều hóa thạch bổ sung nên có thể nói rằng hiện nay số lượng các tài liệu về loài khủng long này khá phong phú và đa dạng. Các bạn có thể tìm kiếm thông tin về loài Khủng long mỹ cáp Compsognathus trên nhiều trang tin khác nhau, trong đó, các trang tin viết bằng tiếng Anh với những thông tin được trích từ các nguồn tài liệu chính xác nhất có thể kể đến như là:

• Nhm.ac.uk – Natural History Museum: Trang tin tập hợp những thông tin phân loại ngắn gọn và chi tiết về Khủng long mỹ cáp Compsognathus cũng như nhiều loài khủng long khác: https://www.nhm.ac.uk/discover/dino-directory/compsognathus.html.
• Prehistoric Wildlife: Nơi tổng hợp các nguồn tài liệu về nhiều loài khủng long khác nhau, trong đó có Khủng long mỹ cáp Compsognathus: http://www.prehistoric-wildlife.com/species/c/compsognathus.html.
• Dinosaurpictures.org: Nơi tổng hợp những hình ảnh về Khủng long mỹ cáp Compsognathus: http://dinosaurpictures.org/Compsognathus-pictures. 

Mong rằng những thông tin mà chúng tôi đã cung cấp đã giải đáp phần nào cho các bạn những thắc mắc về loài Khủng long mỹ cáp Compsognathus. Nếu có bất cứ thắc mắc hay ý kiến góp ý đối với chúng tôi, các bạn hãy để lại bình luận ở phía bên dưới nhé. Hy vọng các bạn sẽ tiếp tục đồng hành cùng chúng tôi để tìm hiểu thêm về nhiều loài khủng long thú vị khác thời tiền sử nhé.