Khủng long đuôi lông vũ Caudipteryx là một trong những loài khủng long có lông đầu tiên được biết đến, tồn tại tại từ thời đại Hauterivian đến thời đại Aptian trong kỷ Phấn trắng sớm vào khoảng 125 triệu năm trước. Hóa thạch đầu tiên với dấu vết của lông vũ tại cẳng tay và đuôi được tìm thấy tại phía tây tỉnh Liêu Ninh, Trung Quốc.

Chi tiết phân loại Khủng long đuôi lông vũ Caudipteryx

• Phân loại: Nhóm Khủng long hông thằn lằn, chân thú mới, bộ Khủng long đuôi cứng, phân nhánh Khủng long đuôi rỗng, siêu họ Maniraptoriformes.
• Phân loại khoa học: Dinosauria, Saurischia, Theropoda, Neotheropoda, Tetanurae, Avetheropoda, Coelurosauria, Tyrannoraptora, Maniraptoriformes, Maniraptora, Oviraptorosauria, Caudipterygidae.
• Đại diện loài: Caudipteryx zoui.
• Phát hiện và đặt tên bởi: Ji, Currie, Norell and Ji. (1998).
• Ý nghĩa tên: Cái tên “Caudipteryx” có nguồn gốc từ tiếng Latin “cauda” (đuôi) và tiếng Hy Lạp “ppetx” (cánh, lông) vì những chiếc lông lớn được sắp xếp giống như cái quạt ở cuối đuôi. Đại diện loài có tên C. zoui gợi nhớ đến Zou Jiahua – cựu phó thủ tướng của Trung Quốc và là người ủng hộ nhiệt thành của các công trình khoa học ở Liêu Ninh.

Đặc điểm cơ bản của Khủng long đuôi lông vũ Caudipteryx

• Thời kỳ tồn tại: Khoảng 125 đến 122 triệu năm trước vào kỷ Phấn trắng sớm.
• Môi trường sống: Sống trong môi trường sống trên cạn tại khu vực ngày nay là Trung Quốc.
• Hóa thạch: 2 mẫu vật khác nhau đã được tìm thấy bởi các nhà cổ sinh vật học.
• Nơi phát hiện: Hệ tầng Yixian của khu vực Sihetun ở tỉnh Liêu Ninh, Trung Quốc.
• Chế độ ăn uống: Ăn tạp.
• Chế độ sinh sản: Đẻ trứng.
• Kích thước cơ thể: Dài tới khoảng 1 m, nặng khoảng 1,2 kg.
• Đặc điểm di chuyển: Trên 2 chân sau.
• Đặc điểm cơ thể nổi bật: Loài khủng long giống chim này tồn tại ở thời đại sau Điểu long lông vũ Archaeopercx, đều một cái quạt lông ở cuối đuôi. Khủng long đuôi lông vũ Caudipteryx sở hữu hàm răng ở phía trước hàm trên vô cùng sắc nhọn và hướng ra ngoài.

Phát hiện hóa thạch

Hóa thạch Khủng long đuôi lông vũ Caudipteryx lần đầu tiên được phát hiện trong hệ tầng Yixian (trước đây là hệ tầng Chaomidianzi) gần thị trấn Trương Gia Khẩu của khu vực Sihetun của tỉnh Liêu Ninh, đông bắc Trung Quốc vào năm 1997. Đây cũng là nơi phát hiện háo thạch Khủng long Hoàng đế Dilong và Điểu long Trung Quốc Sinornithosaurus. Mẫu hóa thạch của Khủng long đuôi lông vũ Caudipteryx được đánh số NGMC 97-4-A, là một bộ xương có dấu vết của lông và một số mô mềm.

Mô tả một số đặc điểm ngoại hình cơ bản

Khủng long đuôi lông vũ Caudipteryx có sự pha trộn thú vị các đặc điểm của bò sát và chim. Khủng long đuôi lông vũ Caudipteryx có một hộp sọ ngắn, hình hộp với mõm giống 1 chiếc mỏ và còn có một vài chiếc răng thon ở phía trước hàm trên. Nó có thân hình mập mạp, đôi chân dài và có lẽ có khả năng chạy nhanh.

Khủng long đuôi lông vũ Caudipteryx có một cái đuôi ngắn, cứng hướng về phía chóp và vẫn có đốt sống đuôi. Nó có một xương chậu và vai như các loài khủng long nguyên thủy, cùng với các chi tiết hộp sọ hình tứ giác và hàm dưới hình răng cưa. Ngoài ra nó có bộ xương bàn tay với ngón tay thứ ba tiêu giảm, giống như của các loài chim nguyên thủy. Khủng long đuôi lông vũ Caudipteryx có tỷ lệ cơ thể tổng thể tương đương với các loài chim không bay được hiện nay.

Một số khám phá thú vị khác

– Lông vũ

Bàn tay của Khủng long đuôi lông vũ Caudipteryx có hàng lông vũ cứng mọc đối xứng, lớp lông này có chiều dài khoảng 15 – 20 cm. Những chiếc lông vũ cứng này được sắp xếp như một chiếc quạt, giống như cánh, dọc theo ngón tay thứ hai. Đặc điểm này tương tự như lông vũ của các loài chim nguyên thủy. Không có hóa thạch nào của đại diện loài Caudipteryx zoui được tìm thấy còn tồn tại lông vũ trên cẳng tay, như được tìm thấy trong hóa thạch Điểu long lông vũ Archaeopercx hay các loài chim hiện đại. Hoặc những chiếc lông cánh tay này đã bị phân hủy hoặc chúng không tồn tại trên cơ thể của Khủng long loài Caudipteryx zoui. Dựa trên tỷ lệ tay và cơ thể cũng như lớp lông vũ thì có thể xác định rằng Khủng long đuôi lông vũ Caudipteryx không bay được.

Tồn tại một lớp lông vũ ngắn trên đuôi của nó, được sắp xếp đối xứng, xòe tròn. Cơ thể của Khủng long đuôi lông vũ Caudipteryx cũng được bao phủ trong một lớp lông ngắn, mỏng, giống như lông vũ.

– Chế độ ăn uống: ăn tạp

Khủng long đuôi lông vũ Caudipteryx được cho là một loài ăn tạp dựa trên nghiên cứu trên ít nhất hai mẫu hóa thạch của Khủng long đuôi lông vũ Caudipteryx (đánh số NGMC 97 4 A và NGMC 97 9 A), tồn tại dấu vết các mô mềm dạ dày được bảo quản tốt. Trong dạ dày Khủng long đuôi lông vũ Caudipteryx, các nhà khoa học tìm thấy với những viên đá mõm (những viên đá nhỏ bị khủng long nuốt, có lẽ để giúp tiêu hóa thức ăn), kết hợp đặc điểm hàm răng nhỏ, yếu, Khủng long đuôi lông vũ Caudipteryx có lẽ đã ăn côn trùng và có thể cả thực vật nữa.

Lưu trữ và bảo tồn

Nếu bạn muốn chiêm ngưỡng bộ xương của loài khủng long này, bạn có thể ghé thăm:

• Bảo tàng địa chất Trung Quốc (Bắc Kinh, Trung Quốc)

• Bảo tàng Khoa học Tự nhiên Houston (Texas, Hoa Kỳ)

Một số tư liệu tham khảo về Khủng long đuôi lông vũ Caudipteryx

Khủng long đuôi lông vũ Caudipteryx là một trong những loài khủng long đầu tiên được tìm thấy với dấu vết lông vũ; tuy nhiên, chưa có nguồn tài liệu nghiên cứu bằng tiếng Việt nào được công nhận là đầy đủ và chi tiết về chúng. Nếu các bạn muốn được tiếp cận với những tài liệu chuyên sâu hơn về loài khủng long này, bạn có thể tham khảo qua các website tiếng Anh với những thông tin đầy đủ. Một số trang web hữu ích cho bạn là:

• Nhm.ac.uk – Natural History Museum: Tập hợp những thông tin ngắn gọn về Khủng long đuôi lông vũ Caudipteryx và nhiều loài khủng long khác, bạn có thể truy cập:  https://www.nhm.ac.uk/discover/dino-directory/caudipteryx.html.
• Dinosaurpictures.org: Tổng hợp các hình ảnh về nhiều loài khủng long nói chung, trong đó có Khủng long đuôi lông vũ Caudipteryx, bạn có thể truy cập: http://dinosaurpictures.org/Caudipteryx-pictures.
• Prehistoric wildlife: Tổng hợp các nghiên cứu chuyên sâu về các loài khủng long từ nhiều nguồn tài liệu khác nhau. Nếu muốn tìm hiểu về Khủng long đuôi lông vũ Caudipteryx tại đây, bạn có thể truy cập: http://www.prehistoric-wildlife.com/species/c/caudipteryx.html.

Bạn cũng có thể tìm hiểu về Khủng long đuôi lông vũ Caudipteryx qua một số những video trên Youtube như là:

• Video về Khủng long đuôi lông vũ Caudipteryx trong chương trình Ancient Earth: https://www.youtube.com/watch?v=NrTsm5k25YE.
• Video mô tả Khủng long đuôi lông vũ Caudipteryx do Wiz Science đăng tải: https://www.youtube.com/watch?v=KToOaKzMoTE.

Khủng long đuôi lông vũ Caudipteryx là một loài khủng long có nhiều điểm thú vị và cho đến nay vẫn chưa được khám phá hết. Hy vọng rằng thông qua bài viết của chúng tôi, các bạn đã biết thêm nhiều thông tin thú vị về loài khủng long cổ đại này và hỗ trợ cho việc nghiên cứu về chúng của bạn.