Khủng long Bắc Phiếu (Beipiaosaurus) là một chi khủng long chân thú sống trong thời kỳ kỷ Phấn trắng sớm ở nơi ngày ngay là Trung Quốc. Khủng long Bắc Phiếu (Beipiaosaurus) từng được xác định là loài khủng long lớn nhất được biết đến với bằng chứng xác nhận về việc sở hữu lông vũ.  Hôm nay, chúng ta sẽ cùng nhau khám phá về loài khủng long thú vị này trong bài viết dưới đây.

Chi tiết phân loại Khủng long Bắc Phiếu (Beipiaosaurus)

• Phân loại: Nhóm Khủng long hông thằn lằn, bộ Khủng long chân thú mới, phân bọ Khủng long đuôi cứng, phân bộ Khủng long đuôi rỗng, nhánh Khủng long ăn thịt loại nhỏ, họ Khủng long mỏ vẹt.
• Phân loại khoa học: Dinosauria, Saurischia, Theropoda, Neotheropoda, Tetanurae, Avetheropoda, Coelurosauria, Tyrannoraptora, Maniraptoriformes, Maniraptora, Therizinosauroidea.
• Đại diện loài: Beipiaosaurus inexpectus.
• Mô tả và đặt tên bởi: Xu, Tang và Wang (1999).
• Ý nghĩa tên: Cái tên “Beipiaosaurus” là sự kết hợp của “Beipiao” để chỉ Bắc Phiếu – địa điểm khám phá của nó thuộc tỉnh Liêu Ninh, Trung Quốc, và “sauros” trong tiếng Hy Lạp nghãi là “thằn lằn” để chỉ các loài bò sát nói chung. Tên của đại diện loài là B. inexpectus có nghĩa là “bất ngờ” nhằm đề cập đến các đặc điểm khác thường của loài khủng long này đã gây bất ngờ cho giới khoa học.

Đặc điểm cơ bản của Khủng long Bắc Phiếu (Beipiaosaurus)

• Thời kỳ tồn tại:  Vào kỷ Phấn trắng sớm khoảng 127 đến 121 triệu năm trước.
• Môi trường sống: Sống ở môi trường trên cạn tại khu vực ngày nay là Trung Quốc, Châu Á.
• Hóa thạch: Các mẫu hóa thạch được xác định là của 2 cá thể, trong đó một cá thể bao gồm mẫu hóa thạc lông.
• Nơi phát hiện: Hệ tầng Yixian, Bắc Phiếu – tỉnh Liêu Ninh, Trung Quốc.
• Chế độ ăn uống: Ăn thực vật.
• Chế độ sinh sản: Đẻ trứng.
• Kích thước cơ thể: Chưa để xác định chính xác nhưng ước tính một ác thể trường thành dài khoảng 2.2 m.
• Đặc điểm di chuyển: Di chuyển chủ yếu bằng 2 chân sau nhưng có thể kiếm ăn bằng cả 4 chân.
• Đặc điểm cơ thể nổi bật: Mỏ vẹt, có đuôi, cơ thể bao phủ bởi lớp lông vũ.

Lịch sử phát hiện hóa thạch

Hóa thạch của Khủng long Bắc Phiếu (Beipiaosaurus) đã được tìm thấy tại làng Sihetun gần Bắc Phiếu trong lớp trầm tích Jianshangou của hệ tầng Yixian, thuộc tỉnh Liêu Ninh, đông bắc Trung Quốc bởi người nông dân Li Yinxian vào năm 1996. Nhưng đến 3 năm sau, vào ngày 27 tháng 5 năm 1999, Khủng long Bắc Phiếu (Beipiaosaurus) được đặt tên và mô tả lần đầu tiên trên tạp chí Nature bởi  Xu Xing, Tang Zhilu và Wang Xiaolin với đại diện loài cụ thể là Beipiaosaurus  inexpectus.

Mẫu vật hóa thạch này nằm trong bộ sưu tập của Viện Cổ sinh vật học Bắc Kinh, Trung Quốc. Nó được đánh số IVPP V11559, bao gồm một bộ xương không hoàn chỉnh, phần lớn bị biến dạng và được xác định là của một cá thể trưởng thành. Các nhà khoa học đã thành công phục hồi đáng kể mẫu xương hóa thạch, bao gồm: mảnh xương sọ, xương hàm dưới với một cái mỏ hoàn chỉnh, một số đốt sống cổ – lưng, xương hông, bộ phận của tất cả tứ chi bao gồm tay và chân, xương đòn và một phần xương bả vai.

Một mẫu hóa thạch thứ hai (đánh số STM 31-1), được mô tả bởi Xu và cộng sự của ông mô tả vào năm 2009, bao gồm: một hộp sọ hoàn chỉnh nhưng bị nghiền nát một phần, và mẫu hóa thạch đặc biệt được bao phủ đáng kể bởi các lông vũ dài, độc đáo.

Khám phá một số đặc điểm của Khủng long Bắc Phiếu (Beipiaosaurus)

Khủng long Bắc Phiếu (Beipiaosaurus) là loài khủng long đến từ Trung Quốc với những đặc điểm bất ngờ.

1. Kích thước cơ thể:

Cơ thể của Khủng long Bắc Phiếu (Beipiaosaurus) khá mập mạp nhưng vẫn gầy hơn nhiều so với các loài khủng long lớn hơn, tiến hóa hơn sau này.

2. Cấu tạo hộp sọ và hàm:

Khủng long Bắc Phiếu (Beipiaosaurus) có kích cỡ đầu tương đối lớn so với các loài khủng long họ hàng gần của chúng. Hàm dưới của Khủng long Bắc Phiếu (Beipiaosaurus) có chiều dài tương đương với xương đùi. Hàm Khủng long Bắc Phiếu (Beipiaosaurus) bắt đầu với một cái mỏ ở phía trước và sau đó có răng má dường như hơi hướng về phía sau, có thể để tước thực vật hiệu quả hơn.

3. Cấu tạo tứ chi và ngón:

Khủng long Bắc Phiếu (Beipiaosaurus)  cũng có cánh tay rất dài và móng vuốt sắc nhọn trên mỗi ngón tay để dễ dàng tước vỏ cây và lá, hoặc cũng có thể có tác dụng được sử dụng để phòng thủ chống lại những kẻ săn mồi.

Cấu tạo bàn chân của Khủng long Bắc Phiếu (Beipiaosaurus) tiên tiến hơn với bốn ngón chân có chức năng trong kiếm ăn và di chuyển. Tuy nhiên, bàn chân của Khủng long Bắc Phiếu (Beipiaosaurus) có sự tiêu giảm các ngón chân bên trong, điều này cho thấy có thể chúng tiến hóa từ tổ tiên khủng long có ba ngón.

4. Chế độ ăn:

Một điều kỳ lạ là Khủng long Bắc Phiếu (Beipiaosaurus) thuộc bộ Khủng long chân thú – những loài khủng long nổi tiếng vì ăn thịt nhưng Khủng long Bắc Phiếu (Beipiaosaurus) lại ăn thực vật.

5. Sở hữu lông vũ:

Một đặc điểm khác gây bất ngờ của Khủng long Bắc Phiếu (Beipiaosaurus) khiến chúng ta cần đáng chú ý là lông vũ của loài khủng long này. Ấn tượng mô mềm từ mẫu vật hóa thạch của Khủng long Bắc Phiếu (Beipiaosaurus) đã chỉ ra rằng cơ thể của chúng được bao phủ chủ yếu bởi các sợi giống như lông vũ, tương tự như của Khủng long lông vũ Sinosauropteryx, nhưng dài hơn và có hướng vuông góc với cánh tay. Đuôi Khủng long Bắc Phiếu (Beipiaosaurus) được bao phủ trong lông dài từ 4 đến 7 cm, bao gồm các sợi song song có chiều rộng 1.5 mm, không có dấu vết của lông vũ hoặc quạt đuôi.

Lông vũ của Khủng long Bắc Phiếu (Beipiaosaurus)

Duy nhất trong số các loài khủng long được biết đến, Khủng long Bắc Phiếu (Beipiaosaurus) cũng sở hữu một lớp lông thứ cấp dài hơn, đơn giản hơn và mọc ra từ lớp dưới.

Những chiếc lông độc đáo này (được gọi là EBFF, hay lông vũ rộng dài) được mô tả lần đầu tiên bởi Xu và các cộng sự vào năm 2009, dựa trên một mẫu vật bao gồm thân, đầu và cổ. Xu và các đồng nghiệp của ông khi mô tả mẫu vật hóa thạch này đã cho rằng những chiếc lông vũ này đại diện cho giai đoạn trung gian giữa Khủng long lông vũ Sinosauropteryx và Avialae (các loài chim cao cấp hơn và họ hàng chim hiện đại).

– Đặc điểm của lông vũ rộng dài (EBFF)

Các lông vũ rộng dài (EBFF) khác với các loại lông khác ở chỗ chúng bao gồm một lông đơn, không phân nhánh. Hầu hết các loài khủng long có lông vũ nguyên thủy khác thì có lông giống như lông được tạo thành từ hai hoặc nhiều sợi tơ phân nhánh từ một gốc lông chung hoặc dọc theo một trục trung tâm. Các lông vũ rộng dài của Khủng long Bắc Phiếu (Beipiaosaurus) cũng dài hơn nhiều so với các loại lông vũ nguyên thủy khác, dài khoảng 100 – 150 mm, gần bằng một nửa chiều dài của cổ. Trong khi ở Khủng long lông vũ Sinosauropteryx, lông dài nhất chỉ bằng khoảng 15% chiều dài cổ.

Các lông vũ rộng dài (EBFF) của Khủng long Bắc Phiếu (Beipiaosaurus) cũng rộng bất thường, rộng đến 3 mm trong mẫu vật hóa thạch. Bộ lông rộng nhất của Khủng long lông vũ Sinizardopteryx chỉ rộng 0.2 mm và chỉ rộng hơn một chút ở dạng lớn hơn như Khủng long hoàng đế Dilong. Ngoài ra, trong đó hầu hết các loại lông nguyên thủy đều có hình tròn trong mặt cắt ngang, còn lông vũ rộng dài (EBFF) dường như có hình bầu dục. Ngoài ra, theo nghiên cứu, lông vũ rộng dài (EBFF) có lẽ là rỗng, hoặc ít nhất là ở phần gốc của lông.

– Chức năng của lông vũ:

Trong một cuộc phỏng vấn năm 2009, Xu tuyên bố rằng lông vũ của Khủng long Bắc Phiếu (Beipiaosaurus) chắc chắn không dành cho việc bay lượn, ông và các cộng sự của mình không chắc chắn liệu những chiếc lông này có chức năng cụ thể nào không. Ông suy đoán rằng những chiếc lông mịn hơn phục vụ như một chiếc áo khoác cách nhiệt và những chiếc lông lớn hơn ở lớp ngoài là để trang trí, có lẽ cho các tương tác xã hội như giao phối hoặc giao tiếp của loài.

Phân loại và vị trí trong cây phả hệ

Khủng long Bắc Phiếu (Beipiaosaurus) lần đầu tiên được phân loại vào một họ khủng long có tên khoa học là Therizinosauroidea ở vị trí gốc phả hệ, bởi Xu và các cộng sự (1999). Theo định nghĩa của Paul Sereno của họ khủng long này, Khủng long Bắc Phiếu (Beipiaosaurus) thậm chí được định nghĩa là thành viên nguyên thủy của chi khủng long này.

Zanno (2010) lưu ý rằng Khủng long Bắc Phiếu (Beipiaosaurus) có chung mối quan hệ chị em với một đơn vị phân loại bao gồm tất cả các loại khủng long có đa nguồn gốc và ông cũng kết luận rằng có duy nhất một chi khủng long là có ít có nguồn gốc hơn Khủng long Bắc Phiếu (Beipiaosaurus) là chi Khủng long Falcarius (một chi khủng long, được Kirkland Zanno Sampson J. Clark & DeBlieux mô tả khoa học năm 2005).

Sau đây là một cây phả hệ dựa trên phân tích phát sinh gen được thực hiện bởi Lindsay E. Zanno vào năm 2010, cho thấy vị trí và các mối quan hệ của Khủng long Bắc Phiếu (Beipiaosaurus):

Lưu trữ và bảo tồn

Nếu bạn muốn chiêm ngưỡng những mẫu hóa thạch của loài khủng long này, bạn có thể ghé thăm Bảo tàng Cổ sinh vật học Trung Quốc ở Bắc Kinh, Trung Quốc – nơi bảo quản mẫu hóa thạch có cả mẫu hóa thạch lông của Khủng long Bắc Phiếu (Beipiaosaurus).

Một số tư liệu tham khảo về Khủng long Bắc Phiếu (Beipiaosaurus)

Nếu các bạn muốn được tiếp cận với những tài liệu chuyên sâu hơn về loài khủng long Khủng long Bắc Phiếu (Beipiaosaurus) này, bạn có thể tham khảo qua các website tiếng Anh với những thông tin đầy đủ. Một số trang web hữu ích cho bạn là:

• Nhm.ac.uk – Natural History Museum: Tập hợp những thông tin ngắn gọn về Khủng long Bắc Phiếu (Beipiaosaurus) và nhiều loài khủng long khác, bạn có thể truy cập:  https://www.nhm.ac.uk/discover/dino-directory/beipiaosaurus.html.
• Dinosaurpictures.org: Tổng hợp các hình ảnh về nhiều loài khủng long nói chung, trong đó có Khủng long Bắc Phiếu (Beipiaosaurus) , bạn có thể truy cập: http://dinosaurpictures.org/Beipiaosaurus-pictures.
• Prehistoric wildlife: Tổng hợp các nghiên cứu chuyên sâu về các loài khủng long từ nhiều nguồn tài liệu khác nhau. Nếu muốn tìm hiểu về Khủng long Bắc Phiếu (Beipiaosaurus) tại đây, bạn có thể truy cập: http://www.prehistoric-wildlife.com/species/b/beipiaosaurus.html.

Bạn cũng có thể tìm hiểu về Khủng long Bắc Phiếu (Beipiaosaurus) qua một số những video trên Youtube như là:

• Video tổng quan về Khủng long Bắc Phiếu (Beipiaosaurus) của WizScience.com: https://www.youtube.com/watch?v=P2T129XgJBE.
• Video hoạt hình về Khủng long Bắc Phiếu (Beipiaosaurus): https://www.youtube.com/watch?v=39hkoWSbUW8.

Bạn cũng có thể vừa giải trí vừa biết thêm về loài Khủng long Bắc Phiếu (Beipiaosaurus) qua các tựa Trò chơi lấy cảm hứng từ Công viên kỷ Jura là: Jurassic Park III: Park Builder:

Trong bài viết trên, chúng tôi cùng bạn khám phá về Khủng long Bắc Phiếu (Beipiaosaurus) – một loài khủng long đến từ Trung Quốc có nhiều khám phá thú vị. Mong rằng bài viết trên đây của chúng tôi đã đem đến cho các bạn nhiều thông tin hữu ích khi nghiên cứu và khám phá về loài khủng long cổ đại này. Hãy tiếp tục đồng hành cùng chúng tôi để tìm hiểu thêm nhiều loài khủng long khác nữa nhé!