Nam Cực là một trong những vùng đất bí ẩn trên Trái Đất và có nhiều điều thú vị thu hút sự quan tâm của nhiều người. Chính vì thế, các loài khủng long từng sinh sống tại nơi đây thời tiền sử cũng là những chủ đề được nhiều người tò mò và tìm hiểu hơn cả. Những con Khủng long Cực Nam (Cryolophosaurus) được biết đến như một trong những chi khủng long đầu tiên được tìm  thấy tại đây sẽ là chủ đề mà chúng ta sẽ cùng tìm hiểu ngày hôm nay với những thông tin vô cùng thú vị.

Chi tiết phân loại Khủng long Cực Nam (Cryolophosaurus)

• Phân loại: Bộ Khủng long hông thằn lằn, nhóm Khủng long chân thú, nhánh Khủng long đuôi cứng.
• Phân loại khoa học: Dinosauria, Saurischia, Theropoda, Neotheropoda, Tetanurae, Avetheropoda, Carnosauria.
• Đại diện loài: Cryolophosaurus ellioti.
• Phát hiện và đặt tên bởi: William R. Hammer và William J. Hickerson (1994).
• Ý nghĩa tên: Cái tên “Cryolophosaurus” có nguồn gốc từ tiếng Hy Lạp cổ với nghĩa là “con khủng long có mào đông lạnh” bởi hóa thạch của chúng được phát hiện tại Nam Cực và chúng có chiếc mào với hình dáng vô cùng thú vị ở phía trước đỉnh đầu. Bên cạnh đó, tên loài đại diện là Cryolophosaurus ellioti được đặt theo tên của David Elliot, người đã thực hiện khám phá ban đầu về hóa thạch.

Đặc điểm cơ bản của Khủng long Cực Nam (Cryolophosaurus)

• Thời kỳ tồn tại:  Tồn tại vào thời kỳ đầu của kỷ Jura, khoảng 170 triệu năm về trước.
• Môi trường sống: Sống trong môi trường sống trên cạn.
• Hóa thạch: Hộp sọ, xương hàm dưới, xương đốt sống, hông, chân và bàn chân. Những mẫu vật được tìm thấy của Khủng long Cực Nam (Cryolophosaurus) đều được cho là của những cá thể chưa trưởng thành.
• Nơi phát hiện: Nam Cực, thuộc hệ địa tầng Hanson.
• Chế độ ăn uống: Ăn thịt.
• Chế độ sinh sản: Đẻ trứng.
• Kích thước cơ thể: Chiều dài ước tính từ 6m đến 8m, nặng khoảng 500kg.
• Đặc điểm di chuyển: Di chuyển chủ yếu bằng 2 chân sau.
• Đặc điểm cơ thể nổi bật: Có một chiếc mào khá đặc biệt ở trên đầu. Hình dáng của chiếc mào được so sánh với kiểu đầu Pompadour của Elvis Presley, do đó Khủng long Cực Nam (Cryolophosaurus) từng có biệt danh “Elvisaurus” trước khi được đặt tên chính thức.

1. Quá trình khám phá và những mô tả đầu tiên

Những mẫu vật đầu tiên về Khủng long Cực Nam (Cryolophosaurus) được thu thập trong mùa hè austral năm 1990 trên Núi Kirkpatrick ở vùng Beardmore Glacier thuộc dãy núi Transantarctic. Phát hiện này được thực hiện bởi William R. Hammer, một giáo sư tại Augustana College và đoàn khảo cổ do ông dẫn đầu. Các hóa thạch được tìm thấy trong lớp đá silic của hệ địa tầng Hanson, trước đây là hệ tầng Falla phía trên, và có niên đại vào giai đoạn Pliensbachian của kỷ Jura đầu tiên. Khủng long Cực Nam (Cryolophosaurus) là loài khủng long thứ hai và là loài thuộc nhóm Khủng long chân thú đầu tiên được phát hiện ở Nam Cực.

Năm 1991, William R. Hammer và David Elliot – nhà địa chất học của Đại học bang Ohio, đã khám phá được các lối ra bí mật gần Beardmore Glacier. Trong lần thám hiểm này, họ đã phát hiện ra phần còn lại của Khủng long Cực Nam (Cryolophosaurus) trong một khối đá xung quanh độ cao 4.000 m và cách Nam Cực khoảng 640 km. Trong ba tuần tiếp theo, các nhà khảo cổ đã khai quật được 2.300 kg đá có chứa hóa thạch. Nhóm nghiên cứu đã phục hồi được hơn 100 xương hóa thạch, bao gồm cả xương của Khủng long Cực Nam (Cryolophosaurus). Các mẫu vật được chính thức đặt tên và mô tả vào năm 1994 bởi Hammer và Hickerson, trên tạp chí Science. Đến năm 2003, một nhóm nghiên cứu đã trở lại và thu thập thêm hóa thạch, một mẫu vật tiếp theo đã được phát hiện cao hơn khoảng 30m trong phần trên núi Kirkpatrick.

2. Bộ xương hoàn chỉnh được tái tạo từ một mẫu hóa thạch suy nhất

So với những loài Khủng long có các mẫu vật đa dạng và được bảo tồn tốt trong các hệ địa tầng khác nhau như là Chi quái dị long Allosaurus, Khủng long Cực Nam (Cryolophosaurus) chỉ được tìm thấy với những hóa thạch không thực sự hoàn chỉnh. Do đó, việc tái tạo và phục dựng lại mô hình về Khủng long Cực Nam (Cryolophosaurus) chỉ được thực hiện nhờ một mẫu vật hóa thạch duy nhất được phát hiện vào năm 1990.

3. Là loài ăn thịt lớn nhất trong thời đại của mình

Bên cạnh loài Khủng long bạo chúa Tyrannosaurus Rex và họ hàng của chúng thì những con Khủng long Cực Nam (Cryolophosaurus) được xem như những kẻ săn mồi lớn nhất và đáng sợ nhất trong giai đoạn đầu kỷ Jura. Chính vì thế, chúng được xem như là một trong những loài khủng long bá chủ đầu kỷ Jura. Thức ăn yêu thích của Khủng long Cực Nam (Cryolophosaurus) chính là những loài khủng long bé hơn hay các loài khủng long ăn thực vật, trong đó điển hình là những con khủng long với tên khoa học là Glacialisaurus. Các đặc điểm về răng và mô hình xương của Khủng long Cực Nam (Cryolophosaurus) cũng cho thấy chúng là kẻ săn mồi chuyên nghiệp và là nỗi khiếp sợ của những loài vật xung quanh.

4. Những phỏng đoán về trí thông minh của Khủng long Cực Nam (Cryolophosaurus)

Khi thực hiện quét công nghệ cao phần hộp sọ, các nhà khoa học nhận thấy rằng Khủng long Cực Nam (Cryolophosaurus) có kích thước bộ não nhỏ hơn so với tỷ lệ cơ thể của chúng. Điều này làm các nhà khoa học có những phỏng đoán về mức độ thông minh của loài vật này chỉ ở mức trung bình. Bên cạnh đó, khi xem xét các loài khủng long ăn thịt khác, có thể thấy những loài khủng long ăn thịt bắt đầu từ cuối kỷ Phấn Trắng đã có những bước tiến hóa và thể hiện trí thông minh vượt bậc hơn mà trong đó kích thước của não tăng đáng kể là một yếu tố rõ rệt nhất.

5. Môi trường sống ưa thích của Khủng long Cực Nam (Cryolophosaurus)

Khi nghe đến cái tên Khủng long Cực Nam (Cryolophosaurus), nhiều người sẽ nghĩ đây là những con khủng long thích sống trong khí hậu lạnh. Tuy nhiên, nếu quay ngược thời gian về thời tiền sử thì nơi phát hiện ra những mẫu vật và hóa thạch về Khủng long Cực Nam (Cryolophosaurus) đã từng có khí hậu ôn hòa rất dễ chịu. Hiện nay, trải qua quá trình kiến lại hàng triệu năm trên Trái Đất, Nam Cực đã có sự thay đổi đáng kể về vị trí và thời tiết. Thực sự, khoảng 200 triệu năm trước, Nam Cực ở gần với Xích đạo hơn so với bây giờ và có khí hậu ấm nóng hơn nhiều. Nhờ đó, hệ sinh thái ở đây vào thời kỳ kỷ Jura cũng rất phát triển tạo môi trường sống thuận lợi cho Khủng long Cực Nam (Cryolophosaurus) và nhiều loài khủng long khác.

6. Khủng long Cực Nam (Cryolophosaurus) có phải là con mồi của những con khủng long khác hay không?

Trong thế giới tự nhiên, hiện tượng “cá lớn nuốt cá bé” tạo nên một chuỗi thức ăn đa dạng là một điều không hề hiếm gặp. Tuy nhiên, việc Khủng long Cực Nam (Cryolophosaurus) là một mắt xích trong chuỗi thức ăn và là mồi của một loài khủng long khác là điều mà các nhà khoa học còn có nhiều thắc mắc bởi những nghiên cứu đều cho thấy Khủng long Cực Nam (Cryolophosaurus) là loài khủng long ăn thịt lớn nhất trong thời đại của chúng. Cho đến nay, các giả thiết về việc Khủng long Cực Nam (Cryolophosaurus) làm mồi cho những con khủng long khác vẫn chưa được công nhận chính thức.

7. Việc phân loại Khủng long Cực Nam (Cryolophosaurus) gặp khá nhiều rắc rối

Với những mẫu vật tương đối ít ỏi được tìm thấy về loài Khủng long Cực Nam (Cryolophosaurus), các nhà khoa học đã tiến hành việc vận dụng các công nghệ quét hiện đại cũng như dựa vào những loài khủng long họ hàng gần của chúng để tiến hành phân loại. Tuy nhiên, việc tiến hành phân loại này đã từng gặp nhiều khó khăn và có những tranh cãi gay gắt trong giới cổ sinh vật học.

Cụ thể, mẫu vật hóa thạch của loài Khủng long Cực Nam (Cryolophosaurus) cho thấy sự kết hợp cả các đặc điểm của khủng long nguyên thủy và các đặc điểm của sự tiến hóa chỉ có ở các loài khủng long sau này. Xương đùi của Khủng long Cực Nam (Cryolophosaurus) mang những đặc điểm giống với nhóm các loài Khủng long chân thú (tên khoa học: Theropoda) nguyên thủy, trong khi hộp sọ của chúng lại giống các thành viên xuất hiện sau của nhánh Khủng long đuôi cứng (tên khoa học: Tetanurae).

Lưu trữ và bảo tồn

Hầu hết các mô hình Khủng long Cực Nam (Cryolophosaurus) hiện nay đều là những mô hình được phục dựng từ những nghiên cứu dựa trên các mẫu hóa thạch ít ỏi tìm được. Nếu như các bạn muốn tìm hiểu thêm về loài khủng long này cũng như có những đánh giá trực quan hơn, các bạn có thể ghé thăm một số địa điểm như là:

• Bảo tàng Lịch sử Tự Nhiên (The Field Museum of Natural History) tại 1400 S. Lake Shore Drive, Chicago, Illinois, Hoa Kỳ.
• Bảo tàng Địa chất Fryxell (The Fryxell Geology Museum) tại Illinois, Hoa Kỳ.

Một số tư liệu tham khảo về Khủng long Cực Nam (Cryolophosaurus)

Tuy những mẫu vật hóa thạch được tìm thấy không nhiều nhưng với việc chúng là loài Khủng long lớn nhất trong thời đại của mình và là loài Khủng long thuộc nhóm Khủng long chân thú đầu tiên được tìm thấy tại cực nam của Trái Đất, Khủng long Cực Nam (Cryolophosaurus) là một trong số những loài khủng long nổi tiếng cùng nhiều những mô tả và các nghiên cứu chuyên sâu khá phong phú và đa dạng về chúng. Các bạn có thể tìm kiếm thông tin về loài Khủng long Cực Nam (Cryolophosaurus) trên nhiều trang tin khác nhau, trong đó, các trang tin viết bằng tiếng Anh với những thông tin được trích từ các nguồn tài liệu chính xác nhất có thể kể đến như là:

• Nhm.ac.uk – Natural History Museum: Trang tin tập hợp những thông tin phân loại ngắn gọn và chi tiết về Khủng long Cực Nam (Cryolophosaurus) cũng như nhiều loài khủng long khác: https://www.nhm.ac.uk/discover/dino-directory/cryolophosaurus.html.
• Prehistoric Wildlife: Nơi tổng hợp các nguồn tài liệu về nhiều loài khủng long khác nhau, trong đó có Khủng long Cực Nam (Cryolophosaurus): http://www.prehistoric-wildlife.com/species/c/cryolophosaurus.html.
• Dinosaurpictures.org: Nơi tổng hợp những hình ảnh về Khủng long Cực Nam (Cryolophosaurus): http://dinosaurpictures.org/Cryolophosaurus-pictures. 

Mong rằng những thông tin mà chúng tôi đã cung cấp  đã giải đáp phần nào cho các bạn những thắc mắc về loài Khủng long Cực Nam (Cryolophosaurus). Nếu có bất cứ thắc mắc hay ý kiến góp ý đối với chúng tôi, các bạn hãy để lại bình luận ở phía bên dưới nhé. Hy vọng các bạn sẽ tiếp tục đồng hành cùng chúng tôi để tìm hiểu thêm về nhiều loài khủng long thú vị khác thời tiền sử nhé.